Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Tczewie

POSTANOWIENIE

T., dnia 9 marca 2022 r.

Sąd Rejonowy w Tczewie I Wydział Cywilny

Przewodniczący sędzia Andrzej Lubowiecki

Protokolant starszy sekretarz sądowy Magdalena Műller

po rozpoznaniu w dniu 9 marca 2022 r. w Tczewie

na rozprawie

sprawy z wniosku N. J.

z udziałem Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.

o uchylenie się od skutków prawnych uchybienia terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

postanawia

oddalić wniosek.

[S ędzia Przewodniczący Lubowiecki Andrzej 00:16:03.512]

W dniu 15 grudnia 2021 r. przedstawicielka ustawowa małoletniej wnioskodawczyni J. [? 00:16:13.256] jan..., N. J. J. (1) A. J. złożyła wniosek o uchylenie się od skutków prawnych uchybienia terminu do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po M. B.. W uzasadnieniu wskazała, że na skutek odrzucenia spadku przez jej ojca została powołana do spadku, następnie odrzuciła spadek i w kolejności do spadku powołana była jej córka, czyli wnioskodawczyni. Przedstawicielka ustawowa uzyskała orz..., 5 listopada 2018 r. postanowienie zezwalające na odrzucenie przez nią spadku po spadkodawczyni. Mimo tego oświadczenia nie złożyła, ponieważ miała przeświadczenie co do zakończenia postępowania na skutek wydania przez Sąd opiekuńczy zgody na odrzucenie spadku, dlatego też nie zwróciła się do Sądu ani do notariusza o złożenie, odebranie od niej takiego oświadczenia. Uczestnik postępowania Bank (...) Spółka Akcyjna w W., jako wierzyciel spadku, nie złożył odpowiedzi na wniosek. Sąd ustalił następujący stan faktyczny. Bezsporne jest, że spadkodawczyni M. B. zmarła w dniu 13 listopadowa 2016 r. Spadkobiercami po M. B. są jako dzieci R. B., I. O. [f 00:18:04.712] Syn spadkodawczyni w dniu 11 maja 2017 r. złożył oświadczenie o odrzuceniu spadku. R. B. ma tro..., 3 córki, J. B., W. B. [f 00:18:21.352] W. B. W. [f 00:18:23.800] i A. J., które to w dniu 2 października 2017 r. złożyły oświadczenie o odrzuceniu spadku. W dniu 20 sierpniu 2018 r. przedstawicielka ust..., ustawowa wnioskodawczyni złożyła do s..., tutejszego Sądu Wydziału Rodzinnego i Opiekuńczego jako s..., jako Sądu opiekuńczego, wniosek o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniej wnioskodawczyni po spadkodawczyni. Po przeprowadzonym postępowaniu postanowieniem z 5 listopada 2018 r. wydanym w sprawie I. N. 489/19 Sąd zezwolił na złożenie przez przedstawicielkę ustawową wnioskodawczyni w jej imieniu oświadczenie o odrzuceniu spadku po M. B.. Przedstawicielka ustawowa wnioskodawczyni nie złożyła mimo tego ani do Sądu wniosku, ani nie zwróciła się do notariusza o odebranie od niej oświadczenia o odrzuceniu spadku po spadkodawczyni. Było to wynikiem jej przeświadczenia, że postępowanie zakończone przed Są..., Sądem opiekuńczym zakończyło postępowanie w przedmiocie odrzucenia spadku. Dowody, dokumenty załączone do akt III Nsm 489/18, zeznanie wniosk..., przedstawicielki ustawowej wnioskodawczyni na rozprawie oraz złożone przez nią za pewnie..., oświadczenie o odrzuceniu spadku. Sąd zważył, co następuje. Zgodnie z art. 1019 par. 1 kode..., k.c., jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenie woli z następującymi zmianami: uchylenie się od skutków prawnych oświadczenie powinno nastąpić przed Sądem, spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Nie ulega wątpliwości, że uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być spowodowane błędem co do okoliczności faktycznych, na przykład składu majątku spadkowego, przy czym najczęstszym przypadkiem w praktyce orzeczniczej jest brak wiedzy co do długów spadkowych. W doktrynie wskazuje się na wątpliwości związane z sytuacją gdy spadkobiercy podejmuje próbę uchylenia się od skutków oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku albo od skutków prawnych niezłożenie takiego oświadczenia z powołaniem się na błąd co do prawa, na przykład brak wiedzy o odpowiedzialności spadkobiercy za zobowiązania podatkowe spadkodawcy czy też pozostawienie, pozostawanie spadkobiercy w przekonaniu, że niezłożenie oświadczenia woli jest równoznaczne z odrzuceniem spadku. Zgodnie z dominującym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, który Sąd podziela, brak jest możliwości uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku albo niezłożenia takich oświadczeń w wyniku błędu co do prawa. Tak również Sąd Okręgowy w Łodzi w uzasadnieniu postanowienia w sprawie III Ca 1491/15. Nie ulega też wątpliwości, że nie może się uchylać od skutków prawnych niezachowanie terminu do odrzucenia spadku spadkobierca, który mylnie sądzi, że milcząc spadek odrzuca. Na tle obecnego orzecznictwa Sądu Najwyższego wielokrotnie wprost została wypowiedziana teza, że jedną z naczelnych reguł prawnych jest, że nieznajomość prawa nie stanowi okoliczności, na którą można się powołać w celu usprawiedliwienia niepodjęcia działań, od których norma prawna uzależnia określony skutek. Tak wyrok Sądu Najwyższego z 15 maja 2002 r. II CKN 723/00, LEX 74464. Trybunał Konstytucyjny w uchwale z 7 marca 1995 r., patrz Zbiór Orzecznictwa z 1995 r. numer 1, pozycja 20, wyraził pogląd, że funkcjonowanie prawa, zwłaszcza w demokratycznym państwie prawnym, opiera się na założeniu, iż wszyscy adresaci obowiązującej normy prawnej, a więc zarówno podmioty obowiązane do jej przestrzegania jak i organy powołane do jej stosowania znają jej właściwą treść, jest to tak zwana fikcja powszechnej znajomości prawa i że nikt nie może uchylić się od ujemnych skutków naruszenia tej normy na podstawie, na tej podstawie, że normy tej nie znał lub rozumiał ją opacznie. Wyraża to stara łacińska paremia ignorantia iuris nocet. Powyższe powoduje, że nieznajomość prawa nie stanowi okoliczności, na którą można się powołać w celu usprawiedliwienia niepodjęcia działań, od których norma prawna uzależnia określony skutek. Taka zasada była powołana wielokrotnie w odniesieniu do przepisów o różnym charakterze, czy to materialnym czy procesowym i różnej randze. Tak wskazuje postanowienie Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 r., sygnatura akt II UZ 13/97 i inne orzeczenia. Taką zasadę powołuje też orzecznictwo w sprawach z zakresu prawa pracy, charakteryzujące się liberalnym ujmowaniem pozycji pracownika, na przykład postanowienie Sądu Najwyższego z 27 stycznia 1999 r., sygnatura akt I PKN 679/98, OSNP 2000 numer 7, pozycja 275. W przedmiotowej sprawie jest niewątpliwe, że przedstawicielka ustawowa małoletniej wnioskodawczyni odrzuciła spadek po spadkodawczyni z powodu pozostawionych, jak należy przyjąć, długów. Wiedziała, że w dalszej kolejności do liczenia po spadkodawczyni dochodzi jej córka, o czym świadczy złożenie do Sądu opiekuńczego wniosku o wyrażenie zgody na dokonanie w imieniu małoletniej czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu jej majątkiem poprzez złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. O tytule powołania do spadku dziecka przedstawicielka ustawowa dowiedziała się z chwilą złożenia przez siebie oświadczenia o odrzuceniu spadku, w tej dacie przedstawicielka wiedziała także o długach spadkodawczyni uzasadniających złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dzieci. Niezłożenie w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniej wynikało z braku należytej staranności przedstawiciela ustawowego wnioskodawczyni, a nie błędu prawnie doniosłego. Nie stanowi błędu, takiego błędu w rozumieniu art. 1019 k.c. brak wiedzy przedstawiciela ustawowego małoletniej spadkobierczyni dotyczącej trybu złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniej, zwłaszcza wynikające z niedołożenia przez przedstawiciela ustawowego należytej staranności. Skoro matka wnioskodawczyni miała wiedzę, że dla złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka potrzebna jest zgoda Sądu opiekuńczego, miała wiedzę, iż samo postanowienie tego Sądu nie kończy postępowania dotyczącego odrzucenia spadku, lecz jest jednym z jego etapów. Natomiast nawet jeśli nie była pewna jak owe czynności dotyczące odrzucenia spadku w imieniu dziecka mają przebiegać, winna zasięgnąć stosownej porady prawnej w tak istotnej sprawie. Zaniechanie przedstawiciela ustawowego tej kwestii obciążają wnioskodawczynię, gdyż działania przedstawiciela strony należy traktować tak jak działania strony, a w konsekwencji nie mogą one stanowić skutecznej podstawy do uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez wnioskodawczynię po uzyskaniu przez nią pełnoletności. Konkludując w niniejszej sprawie nie zostało wykazane istnienie błędu prawnie doniosłego, które uzasadniałoby uwzględnienie wniosku. Mając powyższe na uwadze, Sąd odmówił zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Koniec uzasadnienia.
[KONIEC TEKSTU 00:27:17.840]