Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Tczewie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2023 r.

Sąd Rejonowy w Tczewie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Dominika Czarnecka

Protokolant: Marta Antonowicz

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2023 r. w Tczewie

na rozprawie sprawy

z powództwa (...) Spółki Akcyjnej Spółki komandytowej z siedzibą w W. przeciwko M. G. (1)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 917 zł (dziewięćset siedemnaście złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 459/22

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka akcyjna spółka komandytowa w W. wniósł przeciwko M. G. (1) pozew o zapłatę kwoty 3230, 71 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie naliczanymi od kwoty 2.205,76 zł od dnia 14 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz zwrotu kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Wskazał, że na dochodzoną kwotę składa się 2504, 19 zł tytułem niespłaconego kapitału pożyczki i prowizji i 726, 52 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie.

Wskazał, że w dniu 29 marca 2022 r. wniósł pozew przeciwko pozwanemu w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zapłatę w/w kwoty. W dniu 7 kwietnia 2022 r. wydano nakaz zapłaty. Wobec wniesienia sprzeciwu od tego nakazu postanowieniem z 12 maja 2022 r. postępowanie umorzono.

Powód wskazał, że pozwana w dniu 14 sierpnia 2019 r. zawarła z wierzycielem pierwotnym (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością umowę pożyczki na 30 dni, na mocy której udostępniono pozwanej kwotę 2504, 19 zł. Pośrednikiem każdorazowo był (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, który odpowiadał za funkcjonowanie platformy pożyczkowej i prawidłowość weryfikacji pożyczkodawcy. Umowa została zawarta za pomocą środków porozumiewania się na odległość. Pozwana spłaciła kwotę 583, 18 zł.

Wierzytelność z umowy pożyczki została sprzedana i finalnie przysługuje powodowi na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z 22 grudnia 2021 r.

Pozwana M. G. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości. Zarzuciła, że powód nie wykazał zasadności i wysokości roszczenia. Podniosła zarzut braku legitymacji czynnej powoda, braku legitymacji biernej pozwanego. Pozwana wskazała, iż powód nie wykazał okoliczności nabycia wierzytelności dochodzonej treścią pozwu, zawarcia przez pozwaną umowy pożyczki z pierwotnym wierzycielem oraz przekazania pożyczkobiorczyni kwoty pożyczki. Nadto w ocenie pozwanej postanowienia o pozaodsetkowych kosztach kredytu są abuzywne. Jednocześnie M. G. (1) wniosła o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości podwójnej stawki minimalnej.

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. sporządziła dokument umowy pożyczki o nr (...), w której jako strony wpisane są (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. i M. G. (1). W treści dokumentu wskazano, że umowę zawarto w dniu 14 sierpnia 2019 r. Kwota pożyczki wypłacona w celu refinansowania wynosiła 2504, 19 zł, prowizja 570, 20 zł, całkowita kwota do zapłaty 3074, 39 zł. Termin spłaty zobowiązania określono na dzień 13 września 2019 r. W świetle ust. 6 tej umowy wypłata kwoty miała zostać przekazana na rachunek Operatora ( (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w W.) w celu całkowitej spłaty pożyczki nr (...).

W treści § 4 ust. 1 ramowej umowy pożyczki nr (...) z 10 sierpnia 2019 r. wskazano, że w celu zawarcia umowy za pośrednictwem strony internetowej oraz udzielenia pożyczki pożyczkobiorca zobowiązany jest dokonać rejestracji i utworzyć profil klienta na stronie internetowej.

Zgodnie z § 3 ramowej umowy pożyczki pożyczkodawca udziela klientowi pożyczki, gdy ten m.in. posiada zdolność do spłaty zobowiązań względem pożyczkodawcy powstałych na skutek udzielenia pożyczki, uzyskał pozytywną ocenę zdolności kredytowej, pozytywnie przeszedł weryfikację tożsamości oraz zdolności kredytowej za pomocą usługi (...) lub przelewu 0, 01 zł tytułem opłaty rejestracyjnej, zarejestrował się na stronie internetowej pośrednika www.extraportfel.pl.

Wydruki wskazanych wyżej umów pożyczki oraz pozostałe dokumenty wystawione przez pożyczkodawcę, nie zostały opatrzone podpisem pozwanej M. G. (2),

(dow ód: wydruk umowy pożyczki i umowy ramowej - k. 35-40, , wydruk ramowej umowy pożyczki nr wraz z załącznikami- k. 17-23)

W dniu 15 grudnia 2019 r. wierzyciel pierwotny zawarł umowę cesji m.in. objętej pozwem wierzytelności z (...) z siedzibą na (...)W dniu 22 grudnia 2021 r. (...) z siedzibą na (...) zawarł z (...) Spółką Akcyjną Spółką komandytową z siedzibą w W. umowę cesji wierzytelności m.in. przedmiotowej wierzytelności

(dow ód: kopie umowy cesji wierzytelności wraz z załącznikami - k. 17-29,34 )

Pismem z 23 września 2019 r., 13 października 2019 r. i 8 stycznia 2020 r. bezskutecznie wzywano pozwaną do zapłaty kwoty objętej pozwem.

(dow ód: wezwania do zapłaty – k. 41-43)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powyżej powołanych dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy. Pozwana kwestionowała zawarcie umowy pożyczki. Wobec niewykazania przez powoda faktu skutecznego zawarcia przez M. G. (1) umowy pożyczki z pierwotnym wierzycielem, Sąd w oparciu o przedstawione przez powoda dokumenty ustalił jedynie fakt ich sporządzenia- przygotowania przez powoda.

S ąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda jest niezasadne.

Art. 720 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy

Umowa pożyczki zobowiązuje zatem pożyczkodawcę do przeniesienia własności przedmiotu pożyczki na pożyczkobiorcę. Samo wydanie przedmiotu pożyczki może nastąpić w dowolny sposób, byle pożyczkobiorca miał możność swobodnego dysponowania czy to pieniędzmi, czy rzeczami będącymi przedmiotem umowy. Odwrotność opisywanej sytuacji występuje przy zwrocie pożyczki. Pożyczkobiorca po upłynięciu określonego terminu jest zobowiązany zwrócić pożyczkodawcy otrzymane pieniądze/rzeczy, przy czym nie muszą to być te same pieniądze i te same rzeczy, o ile są zwracane w tej samej ilości i jakości. W braku odmiennego zastrzeżenia w odniesieniu do tych umów pożyczki, których przedmiotem są pieniądze, należy postępować stosownie do wymagań określonych zasadą nominalizmu (zob. szerz. Z. Gwalik, Komentarz do artykułu 720 Kodeksu cywilnego [w:] A. Kidyba, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania – część szczególna, LEX 2010).

Kodeksowa definicja pożyczki wskazuje zatem, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym. Dopiero wówczas zasadne staje się oczekiwanie od biorącego pożyczkę (pozwanego), że udowodni on spełnienie swego świadczenia umownego tj. zwrot pożyczki (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 kwietnia 2012 r. , sygn. akt I A Ca 285/12)

Zgodnie z treścią art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten określa reguły dowodzenia, tj. przedmiot dowodu oraz osobę, na której spoczywa ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Zaznaczyć też trzeba, że przy rozpoznawaniu sprawy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996 r., sygn. akt I CKU 45/96, publ. OSNC 1997 nr 6-7 poz. 76). Jest to wyrazem zasady, że to strony powinny być zainteresowane wynikiem postępowania oraz że to one dysponują przedmiotem postępowania m. in. poprzez powoływanie i przedstawianie sądowi wybranych przez siebie dowodów.

Zaprzeczenie dokonane przez stronę procesową powoduje, że istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności stają się sporne i muszą być udowodnione. W razie ich nieudowodnienia sąd oceni je na niekorzyść strony, na której spoczywał ciężar dowodu, chyba że miał możność przekonać się o prawdziwości tych twierdzeń na innej podstawie (tak m. in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 kwietnia1975 r., sygn. akt III CRN 26/75, niepublikowanym – źródło Lexis.pl nr 318425).

Zgodnie z art. 509 § 1 kc wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej. Przedmiotem cesji mogą być przede wszystkim wierzytelności, rozumiane jako prawa podmiotowe przysługujące wierzycielowi do żądania od dłużnika spełnienia świadczenia (w tym zarówno całe wierzytelności, jak i ich części) – zob. szerzej J. Mojak, komentarz do art. 509 [w:] K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, T. 2, Warszawa 2013.

Wymóg posiadania legitymacji czynnej powoda stanowi przesłankę merytorycznego rozpoznania sprawy, jej brak skutkuje oddaleniem powództwa. Wobec powyższego, to na powodzie ciążył obowiązek wykazania nabycia od pożyczkodawcy wierzytelności względem pozwanej M. G. (1). W ocenie Sądu przelewy wierzytelności zostały dokonane prawidłowo. Umowy te zostały podpisane przez osoby upoważnione i poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda. W załącznikach do nich wymieniono wierzytelność będąc przedmiotem przelewu.

Powód podnosił, że pozwana zawarła z pierwotnym wierzycielem umowę pożyczki na odległość za pośrednictwem Internetu. Zgodnie z art. 5 pkt 13 ustawy o kredycie konsumenckim, umowa o kredyt konsumencki może zostać zawarta z konsumentem na odległość, tj. bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. W takim przypadku umowa musi zostać utrwalona na trwałym nośniku. Zgodnie z art. 5 pkt 17 ustawy o kredycie konsumenckim trwały nośnik to materiał lub urządzenie służące do przechowywania i odczytywania informacji przekazywanych konsumentowi w związku z umową o kredyt, przez czas odpowiedni do celów jakim informacje te służą oraz pozwalające na odtworzenie tych informacji w niezmienionej postaci. Z kolei motyw 23 preambuły do dyrektywy 2011/83/UE wskazuje, że trwałym nośnikiem jest w szczególności papier, pamięć USB, płyty CD-ROM, DVD, karty pamięci, dyski twarde komputerów, a także poczta elektroniczna. Z przedłożonych przez powoda dokumentów nie sposób ustalić, na jakim trwałym nośniku została utrwalona wygenerowana umowa pożyczki, a co najważniejsze, czy nośnik ten zapewnia wymóg bezpieczeństwa i integralności generowanych przez pierwotnego wierzyciela dokumentów elektronicznych. Pozwana zaprzeczyła, by w ogóle jakikolwiek nośnik otrzymała. Dlatego też dla ustalenia, czy przedmiotowa umowa została w ogóle zawarta koniecznym było co najmniej zbadanie okoliczności muszących jej towarzyszyć. W treści zapisów ramowej umowy pożyczki wyraźnie wskazano, iż warunkiem zawarcia umowy oraz udzielenia pożyczki jest uprzednie dokonanie rejestracji i utworzenie profilu klienta na stronie internetowej. Zgodnie z § 3 ramowej umowy pożyczki pożyczkodawca udziela klientowi pożyczki, gdy ten m.in. posiada zdolność do spłaty zobowiązań względem pożyczkodawcy powstałych na skutek udzielenia pożyczki, uzyskał pozytywną ocenę zdolności kredytowej, pozytywnie przeszedł weryfikację tożsamości oraz zdolności kredytowej za pomocą usługi (...) lub przelewu 0, 01 zł tytułem opłaty rejestracyjnej, zarejestrował się na stronie internetowej pośrednika www.(...) pl. (...) nie wykazał złożenia przez pozwaną w stosunku do pierwotnego wierzyciela wniosku o udzielenie pożyczki, utworzenia konta klienta na stronie internetowej, pozytywnego zweryfikowania tożsamości klienta oraz jego zdolności kredytowej, a także dokonania przelewu opłaty weryfikacyjnej. Żaden z przedstawionych przez powoda dokumentów nie zawierał podpisu pozwanej. Powód także nie wykazał, by pozwana M. G. (1), w jakikolwiek inny sposób potwierdziła zawarcie przedmiotowej umowy pożyczki, na warunkach uprzednio zaproponowanych przez pożyczkodawcę.

Brak złożenia przez pozwaną podpisu na przedstawionych przez powoda wydrukach umowy powoduje, iż nie sposób uznać takiego formularza za źródło zobowiązania. W świetle ust. 6 umowy pożyczki wypłata kwoty miała zostać przekazana na rachunek Operatora w celu całkowitej spłaty pożyczki nr (...). Brak jest jednak dowodu, by wpłata taka została dokonana i by pozwana zawierała w/w umowę pożyczki nr (...) i była zobowiązana do zwrotu jej przedmiotu, co zresztą zanegowała.

Reasumując, z przedstawionych przez powoda dokumentów nie wynika fakt złożenia przez pozwaną oświadczenia woli o zawarciu wskazanej umowy pożyczki, brak jest bowiem podpisu M. G. (1) na dokumentach umowy pożyczki. Nadto podkreślenia wymaga kwestia, iż żaden ze złożonych przez powoda dowodów nie potwierdza, że pozwana dokonała przelewu na rzecz pożyczkodawcy lub logowania z użyciem aplikacji pożyczkodawcy, co skutkowałoby przyjęciem akceptacji przez pozwaną warunków wynikających z treści złożonej ramowej umowy pożyczki.

Wskazać zatem trzeba, że to na powodzie spoczywał ciężar wykazania, że pożyczka, której zwrotu żąda, została zawarta przez osobę, co do której skierowano akcję cywilną. To powód bowiem z istnienia tej umowy wywodzi skutek w postaci prawa żądania zwrotu świadczenia. Podkreślić przy tym trzeba, że pozwana zanegowała to, by zawierała objętą pozwem umowę. Powód winien był zatem udowodnić, że to pozwana była stroną umowy, czemu nie sprostał. Brak jest dowodu, by to faktycznie pozwana była stroną tejże umowy pożyczki. Z pola widzenia nie może zniknąć to, że umowa zawierana była na linii przedsiębiorca– konsument. Od przedsiębiorcy wymagana jest zaś szczególna staranność przy zawieraniu tego rodzaju umów, skoro to on w istocie narzuca warunki jej zawarcia, także i w zakresie formy. To zaś, że przedsiębiorca nie wymaga podpisu kontrahenta na formularzu umowy musi w zakresie kwestii dowodzenia jej zawarcia skutkować ujemnie w jego sferze prawnej. Innymi słowy, skoro przedsiębiorca podpisu takiego nie wymaga, musi liczyć się utrudnieniami w wykazaniu, że umowę zawarto. W okolicznościach sprawy podpis taki pod umową nie widnieje, pozwana zaś zaprzeczyła jej zawarciu, co oznacza, że powód nie wykazał, by to M. G. (1) była stroną umowy.

Strona pozwana zakwestionowała roszczenie co do zasady i wysokości. Powód nie wykazał także, dlaczego domaga się zapłaty w wysokości pozwem określonej. Skoro, jak twierdzi, pozwana spłaciła część zobowiązania, to powód winien był przedstawić sposób, w jaki wpłaty pozwanej zarachowywał, czego nie uczynił.

W dalszej kolejności Sąd podzielił zarzut strony pozwanej, iż zawarte w umowie postanowienie dotyczące prowizji stanowi klauzulę abuzywną, naruszającą w sposób rażący interes konsumenta.

Art. 3851 § 1 k.c. stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Paragraf 2 tego artykułu dopowiada, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Z kolei w § 3 zaznaczono, iż ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem, jakoby prowizja stanowiła główne świadczenie strony w ramach umowy pożyczki, a tym samym nie mogła być analizowana pod kątem klauzul niedozwolonych. W ocenie Sądu postanowienie umowne dotyczące prowizji nie dotyczy głównych świadczeń stron. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2004 r. (sygn. I CK 635/03) pojęcie "głównych świadczeń stron" należy interpretować wąsko, w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. W identyczny sposób wypowiedział się też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. (sygn. I CSK 531/13) stwierdzając, że wiązanie postanowień określających główne świadczenia stron z essentialia negotii umów nie wzbudza w piśmiennictwie, a także i w judykaturze zastrzeżeń. Na gruncie umowy pożyczki świadczeniem głównym jest kwota kapitału, przy czym z punktu widzenia pożyczkodawcy chodzi o udostępnienie określonej kwoty środków pieniężnych do korzystania na ustalony cel, co dla pożyczkobiorcy równoznaczne jest z następczym obowiązkiem zwrotu po upływie ustalonego w umowie okresu czasu. Pozostałe świadczenia, w tym wynagrodzenie pożyczkodawcy są świadczeniami ubocznymi, do których bezsprzecznie znajduje zastosowanie przepis art. 3851 k.c. Dzieje się tak dlatego, że opłata prowizyjna za udzielenie kredytu z całą pewnością nie należy do istoty umowy kredytu. Zastrzeżenie prowizji w umowie kredytu nie jest bowiem jej konstytutywnym i doniosłym elementem przedmiotowym, ponieważ typowym wynagrodzeniem dla pożyczkodawcy z tytułu korzystania z jego kapitału przez pożyczkobiorcę są odsetki, nie zaś prowizja, będąca niczym innym jak odzwierciedleniem kosztów zawarcia samej umowy. Z tego też względu możliwym było podniesienie przez pozwanego zarzutu zawarcia w umowie postanowień niedozwolonych.

Zgodnie z postanowieniami umownymi umowy, na którą powołuje się powód, wysokość należnej od pozwanej prowizji wynosiła 570, 20 zł, co stanowiło prawie ¼ zobowiązania głównego, przy zawarciu umowy pożyczki li tylko na 30 dni. W ocenie Sądu zastrzeżenie takie pozostaje w sprzeczności z rolą prowizji, która powinna stanowić dla pożyczkodawcy ekwiwalent ponoszonych kosztów działalności i ryzyka rynkowego. Mimo zakwestionowania tej prowizji przez pozwaną, powód nie wskazał, jakie koszty miała ona pokryć i w tym stanie rzeczy należy uznać ją za wygórowaną.

Uwzględniając całokształt poczynionych rozważań Sąd uznał, że na gruncie niniejszego postępowania powód nie udowodnił ani swojej legitymacji procesowej, ani faktu zawarcia przez pozwaną umowy pożyczki, ani wysokości dochodzonego zobowiązania i z tych przyczyn Sąd oddalił powództwo.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Na koszty złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Brak było podstaw do zasądzenia na rzecz pozwanej wynagrodzenia adwokata w podwójnej wysokości stawki minimalnej, gdyż sporządził on tylko jedno pismo procesowe i nie brał udziału w rozprawie.