Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Tczewie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2023 r.

1  Sąd Rejonowy w Tczewie Wydział I Cywilny

2  Przewodniczący Sędzia Dorota Słowik

Protokolant sekretarz sądowy Marta Antonowicz

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2023 r. w Tczewie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. 1 (...) z siedzibą w K.

przeciwko M. B. i K. B.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda zawartą w dniu 17 lipca 2018 r. przed notariuszem M. R. z Kancelarii (...) w T. ((...)) umowę darowizny lokalu mieszkalnego nr (...), stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w P. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Tczewie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej przynależnym do lokalu, wynoszącym (...) części, objętej księgą wieczystą Kw nr (...), dokonaną przez K. B. na rzecz jego matki M. B. - w celu zaspokojenia wierzytelności powoda stwierdzonych:

2  prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2019 r. (sygn. akt VI Nc – e (...)),

3  prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2019 r. (sygn. akt VI Nc – e (...)),

2.  nakazuje pozwanej M. B. znoszenie egzekucji z nieruchomości, opisanej w pkt. 1. wyroku, w celu zaspokojenia wierzytelności powoda, wynikającej z:

4  umowy pożyczki z dnia 17 marca 2017 r. nr (...), stwierdzonej prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2019 r. (sygn. akt VI Nc – e (...)), w tym kwoty:

- 20.998,33 zł (dwadzieścia tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt osiem złotych trzydzieści trzy grosze) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 29 września 2018 r. do dnia zapłaty,

- 1.766,50 zł (tysiąc siedemset sześćdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt groszy),

- 15.940,52 zł (piętnaście tysięcy dziewięćset czterdzieści złotych pięćdziesiąt dwa grosze) tytułem odsetek od należności głównej naliczonych do dnia 14 lipca 2023 r.,

- 285 zł (dwieście osiemdziesiąt pięć złotych) tytułem kosztów procesu,

- 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. pod sygn. akt (...)

- 224,03 zł (dwieście dwadzieścia cztery złote trzy grosze) tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. pod sygn. akt (...)

- 53,90 zł (pięćdziesiąt dziewięć złotych dziewięćdziesiąt groszy) tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kościerzynie S. S. pod sygn. akt (...)

5  umowy pożyczki z dnia 30 czerwca 2016 r. nr (...), stwierdzonej prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2019 r., sygn. akt VI Nc – e (...), w tym kwoty:

- 32.180,10 zł (trzydzieści dwa tysiące sto osiemdziesiąt złotych dziesięć groszy) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 29 września 2018 r. do dnia zapłaty,

- 2.552,53 zł (dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt trzy grosze),

- 24.399,63 zł (dwadzieścia cztery tysiące trzysta dziewięćdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt trzy grosze) tytułem odsetek od należności głównej naliczonych do dnia 14 lipca 2023 r.,

- 467 zł (czterysta sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem kosztów procesu,

- 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. pod sygn. akt (...),

- 291,45 zł (dwieście dziewięćdziesiąt jeden złotych czterdzieści pięć groszy) tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. pod sygn. akt (...),

1.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 8.367 zł (osiem tysięcy trzysta sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 340/23

UZASADNIENIE

Powód (...) 1 (...) z siedzibą w K. pozwem z dnia 14 lipca 2023 r. wniósł o:

1. uznanie za bezskuteczną w stosunku do niego umowy darowizny zawartej w dniu 17 lipca 2018 r. pomiędzy M. B. a dłużnikiem strony powodowej K. B. w Kancelarii (...) w T. przed notariuszem M. R. rep (...), która to umowa dotyczyła zbycia przez K. B. na rzecz M. B. prawa własności nieruchomości opisanej w księdze wieczystej nr. (...), prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Tczewie - Wydział Ksiąg Wieczystych tj. lokalu mieszkalnego nr (...), stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w P. przy ul. (...) składającego się z dwóch pokoi, kuchni, przedpokoju i wc o powierzchni użytkowej 49,49 m2 wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej przynależnym do lokalu, wynoszącym (...) części, którą stanowi prawo użytkowania wieczystego oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokalu oraz obciążenie ww. nieruchomości służebnością osobistą dożywotniego i nieodpłatnego mieszkania na rzecz K. B. w celu zaspokojenia wierzytelności powoda wynikających z:

a)  umowy pożyczki nr (...) stwierdzonej nakazem zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2019 r. (sygn. akt VI Nc – e (...)),

b)  umowy pożyczki nr (...) stwierdzonej nakazem zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2019 r. (sygn. Akt VI Nc – e (...)),

c)  kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie ww. tytułów wykonawczych wynoszących na dzień wniesienia pozwu 40.168,28 zł wraz z dalszymi odsetkami liczonymi zgodnie z ww. tytułami egzekucyjnymi

2. nakazanie pozwanej M. B. znoszenie egzekucji z nieruchomości, opisanej w pkt. 1. wyroku, w celu zaspokojenia wierzytelności powoda, wynikającej z:

a)  umowy pożyczki z dnia 17 marca 2017 r. nr (...), stwierdzonej prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2019 r. (sygn. akt VI Nc – e (...)), w tym kwoty:

- 20.998,33 zł (dwadzieścia tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt osiem złotych trzydzieści trzy grosze) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 29 września 2018 r. do dnia zapłaty,

- 1.766,50 zł (tysiąc siedemset sześćdziesiąt sześć złotych pięćdziesiąt groszy),

- 15.940,52 zł (piętnaście tysięcy dziewięćset czterdzieści złotych pięćdziesiąt dwa grosze) tytułem odsetek od należności głównej naliczonych do dnia 14 lipca 2023 r.,

- 285 zł (dwieście osiemdziesiąt pięć złotych) tytułem kosztów procesu,

- 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. pod sygn. akt (...)

- 224,03 zł (dwieście dwadzieścia cztery złote trzy grosze) tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. pod sygn. akt (...)

- 53,90 zł (pięćdziesiąt dziewięć złotych dziewięćdziesiąt groszy) tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kościerzynie S. S. pod sygn. akt (...)

b) umowy pożyczki z dnia 30 czerwca 2016 r. nr (...), stwierdzonej prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie, zaopatrzonym w klauzulę wykonalności prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie z dnia 15 kwietnia 2019 r., sygn. akt VI Nc – e (...), w tym kwoty:

- 32.180,10 zł (trzydzieści dwa tysiące sto osiemdziesiąt złotych dziesięć groszy) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 29 września 2018 r. do dnia zapłaty,

- 2.552,53 zł (dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt dwa złote pięćdziesiąt trzy grosze),

- 24.399,63 zł (dwadzieścia cztery tysiące trzysta dziewięćdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt trzy grosze) tytułem odsetek od należności głównej naliczonych do dnia 14 lipca 2023 r.,

- 467 zł (czterysta sześćdziesiąt siedem złotych) tytułem kosztów procesu,

- 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym, prowadzonym przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. pod sygn. akt (...),

- 291,45 zł (dwieście dziewięćdziesiąt jeden złotych czterdzieści pięć groszy) tytułem kosztów postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. pod sygn. akt (...)

Powód wskazał w uzasadnieniu, że jest wierzycielem pozwanych z tytułu kwot stwierdzonych wyżej wskazanymi prawomocnymi nakazami zapłaty, a wynikających z umów kredytu między (...) S.A. a pozwanym K. B.. Wierzytelność powód nabył w wyniku cesji wierzytelności. Dłużnik przeniósł własność nieruchomości na rzecz matki M. B., a tym samym wyzbył się majątku znacznej wartości. Kwota transakcji określona przez jej strony na 59.000 zł pozwoliłaby na częściowe zaspokojenie się wierzyciela. Dłużnik nie posiada innego majątku, z którego powód jako wierzyciel mógłby się zaspokoić. W ocenie wierzyciela spełnione zostały wszystkie przesłanki do zastosowania instytucji skargi pauliańskiej. Powód wskazał, że w związku z faktem, że na nieruchomości została ustanowiona służebność osobista mieszkania na rzecz darczyńcy (dłużnikowi) zaszła również konieczność wytoczenia powództwa przeciw niemu. Ponadto powód wskazał, że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego w sentencji wyroku powinno się równocześnie znaleźć zobowiązanie do znoszenia przez osobę trzecią egzekucji z przedmiotu czynności uznanej za bezskuteczną.

Pozwani nie złożyli odpowiedzi pozew. Słuchani na rozprawie pozwani wnieśli o oddalenie powództwa

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. B. w dniach 30 czerwca 2016 r. i 17 marca 2017 r. zawarł z (...) S.A. umowy pożyczki, które zostały wypowiedziane przez pożyczkodawcę z uwagi na zaprzestanie spłacania rat przez K. B..

(dow ód: umowa pożyczki z dnia 17 marca 2017 r. z załącznikami – k. 29-35, okoliczność bezsporna)

W dniu 17 lipca 2018 r. K. B. (darczyńca) zawarł z matką M. B. (obdarowaną) przed notariuszem M. R. z Kancelarii (...) w T. ((...)) umowę darowizny lokalu mieszkalnego nr (...), stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego w P. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Tczewie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej przynależnym do lokalu, wynoszącym (...) części, objętej księgą wieczystą Kw nr (...). Na mocy umowy ustanowiono również na wyżej opisanym lokalu służebność osobistą na rzecz K. B..

(dow ód: akt notarialny – akta księgi wieczystej KW nr. (...) - k. 20-22)

Wobec nieregulowania zobowiązania przez (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. wniósł przeciwko K. B. powództwa, które skutkowały wydaniem nakazów zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie oraz nakazu zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r. sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie. Oba nakazy nie zostały zaskarżone przez pozwanego i uprawomocniły się w dniu 15 kwietnia 2019 r. W tym samym dniu zostały zaopatrzone w klauzulę wykonalności.

(dow ód: akta sprawy sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód– k. 130-135 oraz akta sprawy sygn. akt VI Nc – e (...) Sądu Rejonowego Lublin - Zachód w Lublinie – k. 124-129)

W dniu 1 października 2020 r. została zawarta umowa cesji wierzytelności pomiędzy (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. a (...) 1 (...) obejmująca kwoty wynikających z wskazanych wyżej nakazów zapłaty.

(dow ód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 1 października 2020 r. z załącznikami – k. 19-27)

Na podstawie ww. nakazów zapłaty prowadzono wobec pozwanego K. B. postępowania egzekucyjne. Początkowo z wniosku pierwotnego wierzyciela (...) Bank (...) S.A., a następnie (...) 1 (...). Na dzień 14 lipca 2023 r. pozostawała w sprawie (...) do wyegzekwowania kwota 40.168,28 zł (22.764,83 zł. należności głównej, 12.714,12 zł tytułem odsetek wyliczonych na dzień 30.11.2022 r.) wraz z kosztami egzekucyjnymi.

24 kwietnia 2019 r. wierzyciel (...) Bank (...) S.A. wszczął postępowanie egzekucyjnie ((...)) przeciwko K. B. na podstawie tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r., wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc – e (...), zaopatrzonego w klauzule wykonalności postanowieniem z dnia 15 kwietna 2019 r. Postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2019 r. postępowanie umorzono na podstawie art. 824 § 1 pkt. 3 k.p.c. z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

24 kwietnia 2019 r. wierzyciel (...) Bank (...) S.A. wszczął postępowanie egzekucyjnie ((...) przeciwko K. B. na podstawie tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r., wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc – e (...), zaopatrzonego w klauzule wykonalności postanowieniem z dnia 15 kwietna 2019 r. Postanowieniem z dnia 14 sierpnia 2019 r. postępowanie umorzono na podstawie art. 824 § 1 pkt. 3 k.p.c. z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

Kolejno na podstawie tytułu wykonawczego - nakazu zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r., wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc – e (...), zaopatrzonego w klauzule wykonalności postanowieniem z dnia 15 kwietna 2019 r. powód wszczął postępowanie egzekucyjne ((...)) 28 maja 2021 r. Postanowieniem z dnia 14 września 2022. Komornik umorzył postępowanie podając jako podstawę umorzenia przepis art. 824 § 1 pkt. 3 k.p.c., wskazując, że egzekucja okazała się bezskuteczna.

27 maja 2021 r. powód wystąpił z wnioskiem o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnikowi K. B. ((...)), podstawę egzekucji stanowił tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty z dnia 6 grudnia 2018 r., wydanego przez Sąd Rejonowy Lublin Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc – e (...), zaopatrzonego w klauzule wykonalności postanowieniem z dnia 15 kwietna 2019 r. Pismem z dnia 19 lipca 2023r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Tczewie K. Z. stosownie do treści art. 763 k.p.c. zawiadomił wierzyciela, że w toku prowadzonego postępowania ustalono, że egzekucja okazała się bezskuteczna, nie ustalono majątku dłużnika, z którego można by skutecznie prowadzić egzekucję.

(dow ód: wniosek o wszczęcie egzekucji – k. 37-39 i 43-45, informacja o stanie zaległości – k. 40, zawiadomienie o bezskuteczności egzekucji – k. 46, postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego – k. 47, raport spłaty – k. 70-73: akta egzekucyjne (...) – k. 2-3 i 17, akta egzekucyjne (...) - k. 2-5v i 12, akta egzekucyjne (...) – k. 2-20v, 29, 39 i 83-84, akta egzekucyjne (...) – k. 2-20. 28, 49, 98, 115, 118)

W dniu 24 maja 2023 r. powód wezwał pozwaną M. B. do zapłaty kwoty 59.000 zł stanowiącej wartość darowanej nieruchomości w związku ze stwierdzeniem przesłanek do uznania umowy darowizny za bezskuteczną wobec wierzyciela oraz zawiadomił o wezwaniu pozwanego K. B.. Pismo zostało odebrane przez pozwanych 29 maja 2023 r.

(dow ód: przedsądowe wezwanie do zapłaty z potwierdzeniami odbioru – k. 49-51)

Pozwana M. B. wskazywała, że syn darował jej nieruchomość w związku z wyjazdem za granicę. Twierdziła, że nie wiedziała o tym, że syn posiada zadłużenie i nie pytała go o to. Zgodnie z jej twierdzeniami służebność mieszkania została ustanowiona na rzecz syna, aby miał się gdzie zatrzymać gdy powróci zza granicy. Jednocześnie wskazywała, że syn nie zamierzał wrócić do kraju.

Pozwany K. B. zeznawał, że wyjechał do S. i nie miał zamiaru wrócić do kraju, w związku z czym zdecydował się zawrzeć umowę darowizny na rzecz matki, która miała zajmować się mieszkaniem. Zeznał, że w S. przebywał w 2017 r., wrócił do kraju w grudniu 2017 r. Wskazywał, że nie informował matki o swoim zadłużeniu, ponieważ nie chciał jej martwić.

Pozwany nie wnosił sprzeciwu od nakazów zapłaty. Nie posiada żadnych wartościowych przedmiotów. Obecnie K. B. zamieszkuje na terenie nieruchomości wraz z partnerką oraz dziećmi.

(dow ód: zeznania M. B. – k. 121 – 00:04:26 – 00:00:11:01, zeznania K. B. – k. 121 - 00:11:07 – 00:28:00).

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w głównej mierze na podstawie dokumentów złożonych do akt sprawy, które nie zostały zakwestionowane przez żadną ze stron, a których prawdziwość nie budziła wątpliwości Sądu, w szczególności aktu notarialnego dowodzącego zawarcia umowy darowizny pomiędzy pozwanymi, prawomocnych nakazów zapłaty oraz akt postępowań komorniczych.

Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanych co do wskazywanych przez nich przyczyn zawarcia umowy darowizny. Pozwani zeznawali, że do zawarcia umowy doszło w związku z wyjazdem K. B. do S.. Podkreślić należy, że do zawarcia umowy darowizny doszło w dniu 17 lipca 2018 r. podczas gdy K. B. wskazał, że do Polski powrócił w grudniu 2017 r. Nawet abstrahując od powyższej okoliczności zawieranie przez pozwanego umowy darowizny na rzecz matki specjalnie po to, aby ta zajmowała się mieszkaniem pod jego nieobecność, budzi wątpliwości w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego, M. B. mogła to czynić niezależnie od tego komu prawo własności nieruchomości przysługuje. Skoro zaś pozwany twierdził, że nie zamierza wracać do Polski to brak jest racjonalnego wytłumaczenia dla ustanawiania na jego rzecz służebności mieszkania w umowie. Ponadto zeznania pozwanej M. B. pozostają wewnętrznie sprzeczne odnośnie planów jej syna związanych z zagospodarowaniem mieszkania. Z jednej strony pozwana wskazywała, że służebność mieszkania została ustanowiona po to aby K. B. mógł się w nim zatrzymać kiedy wróci z zagranicy, z drugiej strony twierdziła, że syn nie zamierzał wracać. Zwrócić należy również uwagę, że pozwany posiada potomstwo w wieku 15 i 16 lat, niewątpliwie bardziej racjonalne z punktu widzenia pozwanego byłoby w opisanej sytuacji dokonanie umowy darowizny na rzecz swoich dzieci, czy zatrzymanie mieszkania i przekazanie go dzieciom w przyszłości, tym bardziej, że w okresie nieobecności pozwanego mieszkanie mogło generować zyski (choćby z najmu). Nie znalazły potwierdzenia również zeznania pozwanego w zakresie, w jakim twierdził, że nakazy zapłaty najprawdopodobniej otrzymał przebywając w więzieniu. Z akt sprawy wynika natomiast, że nakazy te zostały prawidłowo doręczone na jego adres zamieszkania i nie zostały odebrane, w związku z czym pozostawiono je w aktach ze skutkiem doręczenia.

W tak poczynionych ustaleniach faktycznych żądanie pozwu zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie należy odwołać się do treści art. 527 § 1 k.c., zgodnie z którym, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Do zastosowania instytucji skargi pauliańskiej wymaga się zatem co do zasady wykazania istnienia trzech przesłanek: 1) dokonania przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową oraz doszło do pokrzywdzenia wierzycieli, 2) działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, 3) wiedzy lub możliwości (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że zgodnie z orzecznictwem w przypadku dokonania przez dłużnika darowizny połączonej z ustanowieniem na niej służebności osobistej biernie legitymowanym w procesie pauliańskim jest również dłużnik (m.in. wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 14 lipca 2015 r., sygn. akt. XII C 2124/14). W realiach niniejszej sprawy na rzecz dłużnika K. B. została ustanowiona służebność osobista mieszkania, dlatego jego legitymacja procesowa nie budziła wątpliwości.

Za wykazane na gruncie niniejszej sprawy należało uznać istnienie pierwszej przesłanki, tj. tego, że w dniu 17 lipca 2018 r. K. B. zawarł ze swoją matką M. B. umowę darowizny wskazanej w stanie faktycznym nieruchomości, w konsekwencji czego pozwana M. B. uzyskała korzyść majątkową, a wierzyciel (...) 1 (...) – powód został tą czynnością pokrzywdzony.

Istotą pokrzywdzenia wierzyciela jest powstanie w wyniku dokonania przez dłużnika czynności prawnej sytuacji, która powoduje niemożność, ewentualnie utrudnienie lub też odwleczenie zaspokojenia wierzyciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2001 r., sygn. IV CKN 525/00; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2004 r., sygn. II CK 128/04). Art. 527 § 2 k.c. precyzuje, że czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Na gruncie tego przepisu niewypłacalność należy rozumieć jako sytuację, w której dłużnik nie ma możliwości terminowego wywiązywania się ze swoich zobowiązań finansowych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 1997 r., sygn. I ACa 737/97). O niewypłacalności dłużnika w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. świadczy już m.in. bezskuteczność przeprowadzonej przeciwko niemu egzekucji, która - w odniesieniu do świadczeń pieniężnych - może być prowadzona z różnych, a zatem także tylko z niektórych składników majątku dłużnika. Jeżeli egzekucja świadczenia pieniężnego przeprowadzona z jednej choćby części majątku okaże się bezskuteczna, jest to wystarczające do przyjęcia, że wykazana została w ten sposób niewypłacalność dłużnika zalegającego z zapłatą (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 14 października 2010 r., I ACa 875/10, niepubl.). Dłużnikiem niewypłacalnym w rozumieniu art. 527 § 2 k.c. jest ten, w którego majątku - na skutek czynności polegającej na przesunięciu składników majątkowych, powodującej uszczuplenie przyszłej masy - brak składników majątkowych, z których można przeprowadzić egzekucję. Niewypłacalność dłużnika, zgodnie z art. 527 § 2 k.c., oznacza taki stan majątku dłużnika, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi.

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy, wskazać należy, że za pomocą złożonych do akt dokumentów powód wykazał, że jest wierzycielem dłużnika K. B. oraz że dłużnik był niewypłacalny tak w chwili wniesienia powództwa, jak i wyrokowania. Przysługująca powodowi wierzytelność została stwierdzona prawomocnymi nakazami zapłaty na rzecz (...) Bank (...) S.A. a następnie zbyta na rzecz powoda na mocy umowy cesji z dnia 1 października 2020 r. Na dzień wniesienia pozwu zaległość dłużnika w stosunku do wierzyciela wynosiła 40.168,28 wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi. Do daty orzekania zadłużenie wzrosło. O niewypłacalności dłużnika świadczy przebieg postępowań egzekucyjnych, z akt egzekucyjnych wynika, że egzekucja nie prowadzi do zaspokojenia wierzyciela, a zadłużenie rośnie. Zauważyć należy, że postępowania w sprawach egzekucyjnych (...) i (...) były umarzane ze względu na bezskuteczność egzekucji postanowieniami z dnia 14 września 2019 i 14 września 2022 r. W okresie prowadzenia postępowań egzekucyjnych dłużnik przez długi okres przebywał w zakładzie karnym okazjonalnie uzyskując jedynie wynagrodzenie za płacę w wysokości 600 zł. K. B. został zwolniony z Zakładu Karnego dopiero w dniu 30 listopada 2021 r. Pozwany sam wskazuje, że nie posiada żadnych wartościowych ruchomości, nieruchomości ani oszczędności.

W świetle powyższego nie ulega zatem wątpliwości, iż dłużnik znajduje się w stanie realnej niewypłacalności, którą to niewypłacalność niewątpliwie zwiększyło darowanie w dniu 17 listopada 2018 r. nieruchomości, jedyny majątek dłużnika stanowiła bowiem przedmiotowa nieruchomość darowana matce. Gdyby czynności tej nie dokonano powód mógłby skierować egzekucję do tych nieruchomości. Aktem darowizny dłużnik pogłębił stan swojej niewypłacalności, albowiem usunął z majątku cenny składnik majątkowy, powodując, że w jego majątku nie pozostały składniki o wartości pozwalającej na zaspokojenie powoda. Dodatkowo wskazać trzeba, że działania dłużnika pozostają w związku z przyczynowym ze stanem niewypłacalności, bowiem do niego doprowadził.

W okolicznościach sprawy zaszła także druga przesłanka z art. 527 § 1 k.c., tj. działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Wystarczające jest przy tym już tylko samo dowiedzenie przez wierzyciela, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela; nie jest natomiast konieczne wykazanie, iż dłużnik działał z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela. Świadomość pokrzywdzenia musi istnieć po stronie dłużnika w chwili dokonania czynności prawnej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 1997 r., sygn. I ACa 737/97). Podkreślić należy, że podstawowa reguła z art. 527 § 1 k.c. wymaga, by dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, czyli zdawał sobie sprawę z tego, że jego czynność prawna może spowodować niemożliwość uzyskania zaspokojenia przez jego wierzycieli. Świadomość ta nie musi odnosić się do żadnego konkretnego wierzyciela (zob. wyr. SN z 29.5.2015 r., V CSK 454/14, L.). Nie ma tym samym znaczenia fakt, że w chwili zwarcia umowy wierzycielem pozwanego był (...) Bank (...) S.A., skoro następnie wierzytelność ta po stwierdzeniu jej prawomocnym nakazem zapłaty w drodze umowy cesji przeszła na powoda występującego w niniejszej sprawie.

Niewątpliwie w wyniku dokonanej darowizny dłużnik stał się niewypłacalny, gdyż wyzbył się jedynego majątku, jaki posiadał. Wobec tego aktualizuje się przepis art. 529 k.c., w świetle którego, w takiej sytuacji domniemywa się, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, którego to domniemania nie zdołano wzruszyć w nn. postępowaniu. Na marginesie wskazać jednak należy, że K. B. zawarł umowę darowizny 17 lipca 2018 r., podczas gdy umowy kredytu z (...) Bank (...) S.A. zostały zawarte w dniach 30 czerwca 2016 r. oraz 17 marca 2017 r. i choć stały się wymagalne z dniem 19 września 2018 r. to już w dacie zawarcia umowy darowizny pozwany nie dokonywał spłaty rat, o czym świadczy wysokość zadłużenia na dzień wydania nakazów zapłaty. Wierzytelność zatem ponad wszelką wątpliwość istniała w dniu jej zawarcia. Biorąc pod uwagę powyższe, nie mogło budzić wątpliwości, że dłużnik miał pełną świadomość, iż zawierana przez niego umowa darowizny przyczyni się do uszczuplenia jego majątku, a w konsekwencji może doprowadzić do pokrzywdzenia jego wierzyciela.

Jeżeli chodzi o trzecią przesłankę, tj. wiedzę lub możliwość dowiedzenia się o pokrzywdzeniu wierzycieli przez osobę obdarowaną, w związku z tym, że obdarowaną przez dłużnika była jego matka, to w świetle art. 527 § 3 k.c. istnieje domniemanie, ż wiedziała ona, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Aby obalić domniemania z art. 527 § 3 i 4 k.c., osoba trzecia musi udowodnić, że nie wiedziała o tym, iż dłużnik jest świadomy pokrzywdzenia wierzycieli. W literaturze panuje pogląd, że do obalenia domniemania konieczne jest także udowodnienie przez osobę trzecią, że przy dołożeniu należytej staranności nie mogła się o świadomości dłużnika dowiedzieć (tak m.in. A. Ohanowicz, w: SPC, t. 3, cz. 2, 1976, s. 949; M. Pyziak-Szafnicka, Ochrona, s. 145 i n.; W. Popiołek, w: K. Pietrzykowski, Komentarz KC, t. 2, 2021, art. 527, Nb 49). Domniemanie to nie zostało przez pozwaną M. B. w żaden sposób obalone. Pozwana podnosiła jedynie, że syn nie informował jej o swoim zadłużeniu a ona go o to nie pytała. Powyższe twierdzenia stanowią typową linię obrony dłużnika w postępowaniu ze skargi pauliańskiej i nie zostały poparte żadnymi innymi dowodami niż zeznania pozwanej. Zeznania te nie zasłużyły na wiarę z wyżej wskazanych względów. Skoro pozwana pozostawała niewiarygodna co do kwestii przyczyn zawarcia umowy, rzutuje to również na ocenę jej wiarygodności w zakresie wiedzy o świadomości dłużnika co do pokrzywdzenia wierzycieli.

Co więcej, przepis art. 528 k.c. przewiduje skutek jeszcze silniejszy, bowiem zgodnie z nim, jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Nie ulega wątpliwości, że na mocy umowy darowizny pozwana uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie. Tym samym w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie art. 528 k.c.

W punkcie 2. wyroku Sąd zobowiązał osobę trzecią do znoszenia egzekucji z przedmiotu czynności uznanej za bezskuteczną w celu zaspokojenia wierzytelności powoda, zgodnie ze wskazaniem Sądu Najwyższego zawartym w uchwale o syg. akt. III CZP 60/19 z dnia 16 czerwca 2021 r. Jak wskazał Sąd Najwyższy takie zastrzeżenie jest konieczne z uwagi na przyjęcie, że wierzyciel pauliański, chcąc się zaspokoić z przedmiotów, o których mowa w art. 532 k.c., powinien dysponować nie tylko tytułem wykonawczym w stosunku do swojego dłużnika, lecz także przeciwko osobie trzeciej, który stanowiłby podstawę prowadzenia egzekucji z przedmiotów należących do majątku tej osoby. Wysokość wierzytelności została wykazana przez wierzyciela na podstawie prawomocnych nakazów zapłaty oraz w zakresie kosztów komorniczych na podstawie akt postępowań komorniczych.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 527 § 1,2 i 3 k.c. 528 k.c. i 529 k.c. orzekł jak w pkt 1. wyroku.

O kosztach postępowania orzeczono w pkt 3. wyroku na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 105 § 2 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1, 11, 3 i 4 k.p.c. Powód wygrał sprawę w całości. Na koszty powoda składało się: 5.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, 2.950 zł tytułem opłaty od pozwu oraz 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił w oparciu o § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tj. Dz.U. z 2023 r., poz. 1964).