I C 260/21 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Tczewie z 2022-06-01
Sygn. akt I C 260/21
WYROK
1 W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 01 czerwca 2022 r.
Sąd Rejonowy w Tczewie I Wydział Cywilny
Przewodniczący Sędzia Anna Ściepuro
Protokolant starszy sekretarz sądowy Anna Kordecka
po rozpoznaniu w dniu 01 czerwca 2022 r. w Tczewie
na rozprawie
sprawy z powództwa (...) (...) w (...)
przeciwko M. C.
o zapłatę
I. oddala powództwo;
II. zasądza od powoda (...) (...) w (...) na rzecz pozwanej M. C. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w sprawie wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.
Sygn. akt C 260/21
UZASADNIENIE
W dniu 29.10.2020 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 1448727/20 wydał postanowienie o umorzeniu postanowienia wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w sprawie z powództwa (...) (...) z siedzibą w W. przeciwko pozwanej M. C..
W dniu 25.01.2021 r. powód wniósł pozew do tut. Sądu przeciwko M. C. o zapłatę na swoją rzecz kwoty 2.939,04 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 2.758,80 zł od dnia 28.10.2020 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami postępowania. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że wierzytelność dochodzona pozwem wynika z umowy pożyczki z dnia 30.10.2017 r., zawartej przez pozwaną z pożyczkodawcą (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W., co do której prawa w drodze umowy przelewu wierzytelności z dnia 08.11.2017 r. nabył powód.
Na kwotę dochodzoną pozwem składają się:
- kwota 1.456,83 zł - z tytułu spłaty wypłaconego pozwanej kapitału pożyczki;
- kwota 1.301,97 zł - z tytułu pozostałej do spłaty opłaty operacyjnej, powyższe wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz
- kwota 54,62 zł - z tytułu odsetek umownych za okres trwania umowy,
- kwota 125,62 zł- z tytułu odsetek za opóźnienie w zapłacie rat, naliczonymi od kwoty kapitału każdej niezapłaconej w terminie raty za okres od dnia następnego po dniu wymagalności raty do dnia zakończenia harmonogramu płatności.
Co do opłaty operacyjnej dochodzonej pozwem powód wskazał, że jest to roszczenie główne, które nie jest wyższe niż całkowita kwota pożyczki i stanowi ona wszelkie koszty, które są ponoszone w związku z zawartą umową pożyczki z wyłączeniem odsetek za opóźnienie oraz ewentualnych kosztów sądowych i egzekucyjnych wynikających z nieterminowej spłaty, a jej definicja znajduje oparcie w Regulaminie udzielania pożyczek, zaakceptowanym przez pozwaną.
W dniu 10.02.2021 r. w sprawie wydany został nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym przeciwko pozwanej M. C., która złożyła od niego skutecznie sprzeciw.
W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana podniosła zarzut braku legitymacji czynnej powoda z uwagi na nieważność ramowej umowy cesji i przelewu cząstkowego, braku podstaw do obciążania pozwanej kwotą opłaty operacyjnej oraz nieudowodnienie roszczenia w tym zakresie. Pozwana wskazała też na nieskuteczność wypowiedzenia z uwagi na to, że nie zostało jej doręczone oraz z uwagi na to, że jest niezasadne, gdyż na datę wypowiedzenia pozwana nie miała zadłużenia, jeśliby przyjąć bezskuteczność czy też nieważność postanowień umowy w zakresie opłat za udzielenia pożyczki.
W toku postępowania pismem nadanym w dniu 13.10.2021 r. na zasadzie art. 192 pkt. 3 kpc do sprawy w charakterze powoda wstąpił – za zgodą pozwanej – (...) (...) w G..
Powód w odpowiedzi na zarzuty złożone w sprzeciwie podtrzymał żądanie w całości. Wskazał na ciągłość umów cesji, na podstawie których doszło do nabycia przez niego wierzytelności oraz wyjaśnił, że dodatkowe koszty, którymi została obciążona pozwana, nie przekraczają dopuszczalnych maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu.
S ąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 30 października 2017 r. pozwana M. C. zawarła z pierwotnym wierzycielem (...) Sp. z o.o. z/s we W. umowę pożyczki gotówkowej o nr (...). Przedmiotem umowy było udzielenie pożyczki gotówkowej w kwocie 5 określonej jako kwota pożyczki na okres od dnia 30.10.2017 r. d o 30.04.2020 r. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 10.671,51zł i stanowiła sumę całkowitej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki. Całkowita kwota pożyczki wynosiła 5.000 zł i stanowiła kapitał pożyczki udostępniony pożyczkobiorczyni w terminie do 3 dni od dnia zawarcia umowy z wyłączeniem części kapitału pożyczki przeznaczonego na pokrycie opłaty operacyjnej w wysokości 5.000 zł. Kwotę 671,51 zł zł stanowiły odsetki od kwoty udzielonej pożyczki. Pożyczkobiorczyni zobowiązana była dokonać spłaty rat pożyczki zgodnie z harmonogramem załączonym do umowy, tj. w 30 ratach w wysokości 355,73 zł, za wyjątkiem ostatniej raty wynoszącej 355,34 zł (§1 do 5 umowy pożyczki).
Pożyczkodawca ponad kwotą odsetek wynoszącą 671,51 zł, obciążył pozwaną kwotą opłaty operac6yjnej w wysokości 5.000 zł, które pozwana zobowiązana była ponieść w związku z zawartą umową pożyczki (§4 pkt.2 umowy pożyczki). Pożyczkodawca nie określił w umowie, z czego wynika kwota opłaty operacyjnej, która jest równoważna wysokości kapitału wypłaconego pożyczkobiorczyni.
Pożyczkodawca w § 9 umowy zastrzegł, że ma prawo wypowiedzieć umowę w formie pisemnej z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku niespłacenia przez pożyczkobiorczynię dwóch kolejnych pełnych rat pożyczki.
W dniu 08.11.2017 r. pożyczkodawca wypłacił pozwanej z tytułu udzielonej pożyczki kwotę 5.000 zł
(dowody: umowa po życzki nr (...) - k. 23-25, harmonogram spłat- k. 27-27v, potwierdzenie dokonania przelewu w dniu 08.11.2017 r. na rzecz pozwanej kwoty 5.000 zł wygenerowane w dniu 22.12.2020 r. - k. 26, pełnomocnictwo udzielone K. P. (1) przez (...)z siedzibą we W. k. 104)
W dniu 08.11.2017 r. pierwotny wierzyciel (...) Sp. z o.o. z/s we W. zawarł z powodem (...) z siedzibą w W. umowę przelewu wierzytelności, której przedmiotem była m.in. opisana wyżej wierzytelność z tytułu umowy pożyczki nr (...).
(dowody: ramowa umowa sekurytyzacyjna z dnia 30.12.2016 r. k. 16-17 wraz z aneksem nr (...) do tej umowy k. 17v, przelew cz ąstkowy nr (...) z dnia 08.11.2017 r. /Pakiet 10 strony stanowiący załącznik nr 1 do Ramowej Umowy Sekurytyzacyjnej z dnia 30.12.2017 r. strony 1, 8 – k. 18-19, pełnomocnictwo nr 7/2/K//2017 udzielone K. S. k. 20, pełnomocnictwo nr (...) udzielone M. J. k. 21, potwierdzenie zawarcia umowy cesji k. 22)
Pismem z dnia 23.11.2017 r. pierwotny pożyczkodawca (...) Sp. z o.o. Zawiadomiła pozwaną przeniesieniu pożyczki do Funduszu (...) w drodze cesji, podając numer konta do regulowania kolejnych spłat rat pożyczki. Pozwana spłacała pożyczkę. Pozwana M. C. nie wywiązała się z zobowiązania w całości. Wedle twierdzeń powoda, do spłaty pozostała jej kwota dochodzona pozwem w wysokości 2.939,04 zł, a na którą to miały składać się kwoty: 1.456,83 zł z tytułu kapitału pożyczki, 1.301,97 zł z tytułu opłaty operacyjnej, kwota łącznie 180,24 tytułem naliczonych odsetek umownych i ustawowych za opóźnienie.
(dow ód: bezsporne, nadto pismo z dnia 23.11.2017 r. k. 28, w zakresie żądania twierdzenia zawarte w pozwie - niekwestionowane)
W toku postępowania sądowego na podstawie umowy sprzedaży portfela wierzytelności z dnia 19.03.2021 r. powód (...) z siedzibą w W. zbył szereg wierzytelności na rzecz (...) z siedzibą w W., w którym to pakiecie miała znajdować się wierzytelność przysługująca mu względem pozwanej. Następnie z uwagi na treść art. 192 pkt 3 kpc, po uzyskaniu pisemnej zgody pozwanej, podmiot (...) z/s w W. wstąpił w miejsce dotychczasowego powoda w niniejszym postępowaniu.
(dowody: umowa sprzeda ży portfela wierzytelności z dnia 19.03.2021 r. zawarta pomiędzy (...) z/s w W. a (...) z/s w G. w formie aktu notarialnego rep. A nr (...) - k. 77-96)
S ąd zważył, co następuje:
Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie wskazanych wyżej dokumentów, złożonych do akt sprawy przez stronę powodową, które w ocenie Sądu należało uznać za wiarygodne. Wskazać należy, że co do samej umowy pożyczki nr (...) zawartej z pierwotnym pożyczkodawcą - pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów na to, ażeby jej nie zawarła i w części nie spłaciła. Przeciwnie, co do tych faktów pozwana nie zajęła żadnego stanowiska, w związku z tym fakty te w ocenie Sądu w myśl art. ….... kpc należało uznać za przyznane .
Pozwana kwestionowała legitymację czynną powoda oraz wysokość opłaty operacyjnej zawartej w umowie pożyczki, jak też podnosiła, że nie zostało jej doręczone w sposób skuteczny wypowiedzenie umowy pożyczki.
Odnosząc się do tychże zarzutów po kolei wskazać trzeba, że pierwszy z nich - zarzut braku legitymacji czynnej powoda (...) z/s w G. jest w ocenie Sądu zasadny.
Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przelew wierzytelności jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej. Przedmiotem cesji mogą być przede wszystkim wierzytelności, rozumiane jako prawa podmiotowe przysługujące wierzycielowi do żądania od dłużnika spełnienia świadczenia (w tym zarówno całe wierzytelności, jak i ich części) – zob. szerzej J. M., komentarz do art. 509 [w:] K. P. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, T. 2, W. 2013.
Powód (...) z siedzibą w W. przedstawił szereg dokumentów wykazujących skuteczne zawarcie umowy cesji oraz umocowania do zawarcia tych umów dla osób, której je podpisywały, w szczególności mowa tu o Ramowej Umowie Sekurytyzacyjnej z dnia 30.12.2016 r. wraz z aneksem nr (...) do tej umowy, dokument zawierający opisany przelew cząstkowy nr (...) z dnia 08.11.2017 r. /Pakiet 10 strony stanowiący część załącznika nr 1 do (...) z dnia 30.12.2017 r., pełnomocnictwa udzielone osobom, które te umowy zawierały, jak też wyciągi z z rejestru funduszy inwestycyjnych, wreszcie potwierdzenie zawarcia umowy cesji. W tym więc zakresie zarzuty pozwanej co do braku możliwości zweryfikowania prawidłowości zawarcia tych umów są gołosłownym nietwierdzeniem, nie znajdującym oparcia w materiale źródłowym przedstawionym w sprawie przez powoda, który pozew wniósł. Inaczej jednak rzecz się ma, jeżeli chodzi o zbycie wierzytelności kolejnemu podmiotowi – (...), który w ramach wykazania swojej legitymacji czynnej powinien był udowodnić przejście nań uprawnień do konkretnej wierzytelności przysługującej mu wobec pozwanej, czego w ocenie Sądu nie uczynił. Powód przedstawił bowiem rzeczowo za pomocą dokumentów, że doszło do zawarcia umowy pomiędzy nim (tj. (...)) a poprzednim powodem ( (...)) umowy sprzedaży portfela wierzytelności w dniu 19.03.2021 r. Umowa ta dotyczyła - co wynika z jej treści - szeregu wierzytelności. Powód nie złożył jednakże przekonywującego dowodu, by wykazać, że w skład tego portfela wierzytelności wchodziła również wierzytelność wobec pozwanej. Dowodem takim z pewnością nie może być znajdująca się na k. 97 kserokopia strony z (prawdopodobnie) prywatnego dokumentu nie nieposiadającego nazwy, niepełnej treści, prawie w całości zaczernionego. Nie jest możliwym zweryfikowanie treści owej kartki i połączenie jej w sposób pewny z przedstawioną umową sprzedaży portfela wierzytelności. Nawet przedłożenie umowy pożyczki zawartej z pozwaną nie może być wystarczające, gdyż nie sposób jej powiązać z przedstawioną do akt umową (wierzytelność mogła zostać przelana w innej dacie, terminie, na podstawie innej umowy). W ocenie Sądu powód nie wykazał ciągłości prawnej do schodzenia należności wobec pozwanej.
Należy podkreślić, że wedle wynikającej z art. 6 k.c. reguły rozłożenia ciężaru dowodu - obowiązkiem powoda w sprawie o zapłatę pożyczki jest jedynie udowodnienie okoliczności tworzących prawo, czyli tego, że między nim a pozwanym istnieje stosunek prawny, który uzasadnia dochodzenie wierzytelności od pozwanego oraz z jakiego tytułu (w tym wypadku umowy pożyczki). W świetle tych okoliczności podniesienie przez stronę pozwaną zarzutu braku legitymacji czynnej powoda było wystarczające.
Niemniej jednak, wobec pozostałych zarzutów strony pozwanej dotyczących samej umowy pożyczki, Sąd pragnie wskazać, że powództwo i tak nie zasługiwałoby na uwzględnienie.
W oparciu o przedstawiony w sprawie materiał dowodowy, stwierdzić trzeba, że pozwana nie dokonała spłaty całości zobowiązania powodowi (...) z siedzibą w W., lecz jedynie jego części (bezsporne) – według wyliczeń powoda do zapłaty pozostała kwota 2.939,04 zł wraz z należnościami ubocznymi. W ej sytuacji, przy wysokości udzielonej pożyczki w kwocie 10.000 zł (zawierającej skredytowaną opłatę operacyjną 5.000 zł i całkowitą kwotę pożyczki również 5.000 zł), należało wziąć pod uwagę, czy owa umowa nie zawierała klauzul niedozwolonych.
Zgodnie z art. 3851 § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Ustawodawca wskazuje w § 3 i 4 art. 385(1) k.c., że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta, a ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na nie powołuje. Sąd jest uprawniony, w ramach incydentalnej kontroli ogólnych warunków umowy, do stwierdzenia, czy dany zapis umowny stanowi niedozwolone postanowienie umowne. Stanowisko to potwierdza orzeczenie z dnia 13.09.2018 r. Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, wydane pod sygnaturą C 176-17 (dotyczące sprawy z udziałem powoda), gdzie w uzasadnieniu szeroko omówiono, w jakim zakresie sąd krajowy państwa członkowskiego Unii może badać stosunek umowny dotyczący umowy zawartej z konsumentem.
Komentowany przepis reguluje materię niedozwolonych postanowień umownych (zwanych w literaturze także m.in. klauzulami abuzywnymi, postanowieniami nieuczciwymi, postanowieniami niegodziwymi) – w tym skutki wprowadzenia ich do umowy z udziałem konsumentów. Chroni on zatem konsumenta jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie. Dodać tu też trzeba, iż zwrot "postanowienia umowy", zawarty w art. 385 (1) § 1 kc, użyty został w znaczeniu potocznym, a zatem obejmuje zarówno postanowienia objęte porozumieniem stron danej czynności prawnej, jak i postanowienia wzorców umownych, które nie są postanowieniami umowy w ścisłym znaczeniu, ale kształtują także treść nawiązywanego stosunku prawnego. Za niedozwolone może zatem zostać uznane wyłącznie postanowienie wzorca umownego, które nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie z konsumentem, nie jest postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron, a które kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przez działanie wbrew dobrym obyczajom - przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego - rozumie się w judykaturze wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku; rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza zaś nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy. (por. wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu II Wydziału Cywilnego Odwoławczego z dnia 28 listopada 2014 r., sygn. akt II Ca 1642/14).
Dobre obyczaje uzupełniają system prawa pisanego służąc ochronie akceptowanych społecznie wartości w sposób wyraźnie przez przepisy nieprzewidziany. Postanowienia umowy rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie i znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. Mogą być przy tym sprzeczne z dobrymi obyczajami, jeśli kontrahent konsumenta wykorzystuje niewiedzę konsumenta czy jego brak doświadczenia, a jego działanie potocznie mogłoby być określonej jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przejętych standardów postępowania. Abuzywność poszczególnych postanowień umownych podlega badaniu z urzędu na tle konkretnego stanu faktycznego danej sprawy i Sąd winien był ocenić pod tym kątem przedłożoną przez powoda umowę oraz warunki towarzyszącej jej zawarciu. (por. wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 23 lipca 2019 r., sygn. akt III Ca 435/19).
Przechodząc do oceny umowy będącej przedmiotem niniejszej sprawy, Sąd stwierdził, że znajdują się w niej klauzula niedozwolona w zakresie wysokości naliczonej opłaty operacyjnej określonej na kwotę 5.000 zł. W ocenie Sądu zapis ten naruszył rażąco dobre obyczaje i interes konsumenta, gdyż obciążył pozwaną obowiązkiem uiszczenia opłąty operacyjnej w tej samej wysokości co kwota, która została jej wypłacona. Powód nie wykazał, że te postanowienia przedmiotowej umowy pożyczki zostały uzgodnione indywidualnie z pozwaną, a sama treść umowy i jej zewnętrzny wygląd wskazują na to, że została zawarta na wzorcu umownym. Stwierdzić należy, że pozwana nie miała wpływu na treść tych postanowień i ich obecność w przedmiotowej umowie. Wysokość zastrzeżonej w treści umowy prowizji stanowi 100% kwoty przyznanej pozwanej pożyczki, co w ocenie Sądu jednoznacznie wskazuje na niewspółmierność wzajemnych zobowiązań stron i sprzeczność z treścią art. 3851 § 1 k.c. i w ocenie Sądu stanowić też może próbę powoda obejścia przepisów prawa dotyczących wynagrodzenia za udzielenie pożyczki poprzez ukrycie tego wynagrodzenia w wysokiej opłącie operacyjnej. Powód nie wykazał, by uzgodnił z pozwaną ww. warunki umowy w sposób indywidualny. W ocenie Sądu powód wykorzystał fakt nadrzędności udzielającego pożyczki w stosunku do osoby fizycznej/konsumenta. Wskazana prowizja, biorąc pod uwagę jej wysokość równą wysokości zaciągniętego zobowiązania, nie posiada swojego ekonomicznego uzasadnienia i stanowi ukryty dochód pożyczkodawcy. Do tego w umowie pożyczki gotówkowej nie wskazano w żaden sposób, co konkretnie składa się na kwotę opłaty operacyjnej, w szczególności, jakie koszty czy czynności pierwotny wierzyciel musiał ponieść, które uzasadniałaby ukształtowanie opłaty operacyjnej na takim poziomie. Powód odwoływał się do definicji opłaty operacyjnej zawartej w Regulaminie udzielania pożyczek, którego jednak nie złożył do akt sprawy, nie sposób więc tej okoliczności zweryfikować. Dlatego też Sąd uznał zapisy umowne przewidujące naliczanie tej opłaty za niedozwolone klauzule umowne i w tym aspekcie powództwo również podlegałoby oddaleniu z uwagi na to, że pozwana uregulowała już należne powodowi roszczenie w wysokości przewyższającej kwotę wypłaconego jej kapitału i wyliczonych odsetek.
Podsumowując – wszystkie okoliczności sprawy nie dały podstaw do uwzględnienia roszczenia powoda, zarówno ba niewykazanie legitymacji czynnej do dochodzenia roszczenia w sprawie, ale też i na podstawie art. 720 k.c. w zw. z art. 385(1) § 1 k.c.
2 O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z art. 98 k.p.c., mając na uwadze zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu. Powód przegrał proces w całości, zatem winien zwrócić pozwanej koszty postępowania, na które złożyła się opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w wysokości 900 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie, wyliczone na podstawie §2 pkt 3) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Tczewie
Osoba, która wytworzyła informację: Sędzia Anna Ściepuro
Data wytworzenia informacji: