Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Tczewie

WYROK

1  W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2023 roku

Sąd Rejonowy w Tczewie I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Karol Kowalski

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Monika Pietruszewska

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2023 roku w Tczewie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. C. (1), A. Z. i A. R.

przeciwko K. S.

o zapłatę

na skutek sprzeciwu pozwanej z dnia 7 czerwca 2023 roku od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 12 maja 2023 roku, sygnatura akt I C 86/23

I.  odrzuca sprzeciw pozwanej w części, to jest w zakresie dotyczącym punktu II (drugiego) wyroku zaocznego;

II.  utrzymuje w mocy wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 12 maja 2023 roku, sygnatura akt I C 86/23, w zaskarżonej części, to jest w punkcie I (pierwszym) oraz III (trzecim).

Sygn. akt C 86/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 31 pa ździernika 2023 r.

W dniu 21 czerwca 2022 r. powodowie G. C. (1), A. Z. i A. R. wnieśli pozew przeciwko K. S. o zapłatę na ich rzecz solidarnie kwoty 9.222,05 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Jednocześnie wnieśli o zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa (k. 6-9).

W uzasadnieniu powodowie podnieśli, że wierzytelność dochodzona pozwem wynika z umowy pożyczki z dnia 5 maja 2017 r., zawartej przez pozwaną z pożyczkodawcą (...) sp. z o.o. - pierwotnym wierzycielem. W dniu 8 maja 2017 r. wierzytelność z tytułu ww. umowy pożyczki została przeniesiona na rzecz P.U.H. (...) s. c. G. C. (1), A. Z. i A. G., a następnie w dniu 16 maja 2017 r. na rzecz M. S.. Powodowie nabyli powierniczo dochodzona wierzytelność na mocy umowy powierniczego przelewu wierzytelności z dnia 11 grudnia 2018 r.

Wyrokiem zaocznym z dnia 12 maja 2023 r. zasądzono od pozwanej na rzecz powodów kwotę 140,36 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonych od dnia 21 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo oddalono. O kosztach orzeczono w punkcie III w ten sposób, że zasądzono od pozwanej na rzecz powodów łącznie kwotę 23,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu koszów procesu. W punkcie IV nadano wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności (zob. wyrok k. 58 i 134).

Od powyższego wyroku zaocznego pozwana wniosła sprzeciw. Wskazała, iż wyrok zaskarża w całości oraz wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powodów na jej rzecz zwrotu kosztów procesu (k. 67, 81 – 85).

W uzasadnieniu wskazała, że zaprzecza aby zawierała umowę z wierzycielem pierwotnym oraz otrzymała kwotę pożyczki. Wskazała również, że powodowie nie wykazali swojej legitymacji czynnej, a nadto, że postanowienia umowne przewidujące prowizję są abuzywne.

W odpowiedzi na sprzeciw od wyroku zaocznego strona powodowa podtrzymała dotychczas prezentowane stanowisko w sprawie (k. 109 – 115).

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 maja 2017 r. po uprzednim złożeniu wniosku o udzielenie pożyczki, K. S. zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Przedmiotem umowy było udzielenie pożyczki w kwocie 10.000 zł na okres od dnia 5 maja 2017 r. do 20 maja 2020 r. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 11.614,09 zł i stanowiła sumę całkowitej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki. Całkowita kwota pożyczki wynosiła 5.000 zł i stanowiła kapitał pożyczki udostępniony pożyczkobiorczyni w dniu zawarcia umowy z wyłączeniem części kapitału pożyczki przeznaczonego na pokrycie prowizji. K. S. zobowiązana była do spłaty zobowiązania w 36 ratach w wysokości po 322,67 zł, za wyjątkiem pierwszej raty określonej na kwotę 320,64 zł.

Umowa przewidziała, iż pożyczkobiorca zwróci również odsetki wynoszące 1.653,02 zł oraz zapłaci prowizję w kwocie 5.000 zł.

Pożyczkodawcy przysługiwało prawo do wypowiedzenia umowy w formie pisemnej z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku niespłacenia przez pożyczkobiorczynię dwóch kolejnych pełnych rat pożyczki.

(dowody: umowa po życzki gotówkowej- k. 13- 14v, harmonogram- k. 15- 15v, oświadczenie- k. 116, potwierdzenie przelewu- k. 117)

W dniu 8 maja 2017 r. (...) Sp. z o.o. zawarła z A. Z., A. G., G. C. (2) wspólnikami spółki cywilnej (...) z siedzibą w T. umowę przelewu wierzytelności, której przedmiotem była wierzytelność przysługująca wobec K. S. z tytułu umowy pożyczki gotówkowej nr (...).

W dniu 16 maja 2017 r. M. S. zawarł z A. Z., A. G., G. C. (1) prowadzącym działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą (...), A. G., (...) Spółka Cywilna z siedzibą w T. umowę przeniesienia prawa majątkowego nr (...), której przedmiotem była wierzytelność przysługująca zbywcy względem K. S. wynikająca z umowy pożyczki nr (...).

W dniu 11 grudnia 2018 r. M. S. zawarł z A. Z., A. G., G. C. (1) prowadzącym działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą (...), A. G., (...) Spółka Cywilna z siedzibą w T. umowę powierniczego przelewu wierzytelności przysługującej względem K. S. wynikającej z umowy pożyczki z dnia 5 maja 2017 r.

(dow ód: umowa spółki cywilnej P. U. H. (...) s.c.- k. 12-12v, umowa przelewu wierzytelności wraz z pełnomocnictwami- k. 16-18, umowa przeniesienia prawa majątkowego nr (...) wraz z pełnomocnictwem- k. 21-22, umowa powierniczego przelewu wierzytelności- k. 24-25, aneks nr (...) do umowy dostępu do systemu sprzedaży pożyczek- k. 26)

Pismem z dnia 15 października 2018 r. wierzyciel zawiadomił pożyczkobiorcę o fakcie nabycia przedmiotowej wierzytelności, jednocześnie wyzywając ją do uregulowania zadłużenia w wysokości 640,27 zł. W piśmie z dnia 25 marca 2019 r. wierzyciel wypowiedział umowę pożyczki. W dniu 31 marca 2022 r. wierzyciel skierował do K. S. przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 8.947,14 zł.

(dow ód: wypowiedzenie umowy pożyczki- k. 29, potwierdzenie nadania przesyłki- k. 30- 30v, wezwanie do zapłaty- k. 28- 28v, potwierdzenie nadania przesyłki- k. 38, przedsądowe wezwanie do zapłaty- k. 39- 39v)

Strona powodowa wcześniej złożyła przeciwko pozwanej pozew do Sądu Rejonowego Gdańsk - Południe w Gdańsku. W dniu 19 lipca 2021 r. ww. Sąd w sprawie o sygn. akt IX Nc 2145/19 orzekł o umorzeniu postępowania i obciążeniu kosztami postępowania powoda, uznając je za uiszczone w całości. Wcześniej bowiem strona powodowa została zobowiązana do doręczenia odpisu pozwu za pośrednictwem komornika. Postępowanie umorzono, albowiem w przepisanym terminie nie wykonano zobowiązania. Powód w postępowaniu (...)poniósł koszty doręczenia pozwanej korespondencji za pośrednictwem komornika i ustalenia jej adresu w łącznej wysokości 159,94 zł.

(dow ód: postanowienie IX Nc 2145/19- k. 31- 31v, postanowienie (...) k. 32- 32v, postanowienie (...) k. 33- 33v, potwierdzenie przelewu- k. 34-37)

Co do K. S. wydano orzeczenie o niepełnosprawności z uwagi na wadę wzroku. Wskazuje także na inne problemy zdrowotne, tj. kardiologiczne, nowotwór, cukrzyca. Nie posiada wartościowych składników majątkowych. Zamieszkuje w mieszkaniu stanowiącym własność jej brata, któremu nie przekazuje z tego tytułu żadnych środków pieniężnych. Jedyny jej dochód stanowi renta w wysokości 2.300 zł. Wobec licznych zobowiązań pożyczkowych oraz wysokich kosztów leczenia, pozwanej brakuje środków na zaspokojenie innych codziennych potrzeb.

(dow ód: wypis z treści orzeczenia z dnia 20 czerwca 1961 r. -k. 127- 128, zeznania K. S. z dnia 24 października 2023 r.- k. 128v 00:24:39- 00:33:11)

S ąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów, których autentyczność była poza sporem, nie budziła również wątpliwości Sądu.

Sąd dał również wiarę zeznaniom pozwanej w zakresie w jakim opisywała swoją sytuację osobistą i majątkową oraz co do tego, że zawierała szereg umów pożyczek. W tej części zeznania pozwanej pokrywały się z pozostałym materiałem dowodowym. Natomiast w zakresie okoliczności związanych z zawarciem umowy, z której strona powodowa wywodziła swoje roszczenie, pozwana zasłaniała się niepamięcią.

Przechodząc do oceny prawnej w pierwszej kolejności należy zauważyć, iż sprzeciw pozwanej należało odrzucić w części.

Zgodnie z art. 344 § 1 k.p.c., pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny, może złożyć sprzeciw w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu wyroku. Z kolei w myśl art. 344 § 1 k.p.c., sąd odrzuca sprzeciw niedopuszczalny, spóźniony, nieopłacony lub dotknięty brakami, których nie usunięto pomimo wezwania.

Z powyższego przepisu wynika, iż sprzeciw od wyroku zaocznego przysługuje jedynie stronie pozwanej. W przypadku oddalenia powództwa wyrokiem zaocznym, powodowi przysługuje apelacja na zasadach ogólnych. Podzielić należy pogląd, iż pozwanemu nie przysługuje sprzeciw od wyroku zaocznego, w którym oddalono powództwo – pozwany w tym zakresie nie ma bowiem gravamen. Skoro bowiem oddalono powództwo, to generalnie nie dochodzi do pokrzywdzenia tej strony procesu. Trudno w tych okolicznościach przyjąć, aby pozwany miał interes prawny w zaskarżeniu orzeczenia dla siebie korzystnego.

W niniejszej sprawie, jak wskazano powyżej, w punkcie I wyroku zaocznego z dnia 12 maja 2023 r. zasądzono od pozwanej na rzecz powodów kwotę 140,36 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonych od dnia 21 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty; w punkcie II powództwo oddalono w pozostałej części; w punkcie III orzeczono o kosztach; w punkcie IV o natychmiastowej wykonalności. Tymczasem pozwana wniosła sprzeciw od całego orzeczenia. Biorąc pod uwagę powyższe rozważania trzeba zauważyć, że pozwanej nie przysługiwał sprzeciw w zakresie w jakim oddalono powództwo, to jest od punktu II wyroku zaocznego. W tej części sprzeciw był niedopuszczalny i jako taki podlegał odrzuceniu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie I.

Odnosząc się z kolei do podnoszonych przez pozwaną zarzutów co do meritum sprawy, to w ocenie Sądu nie zasługiwały one na uwzględnienie.

W ocenie Sądu najdalej idący zarzut, a dotyczący niewykazania faktu zawarcia umowy przez pozwana, jest chybiony. Podczas rozprawy pozwana przyznała, że zawierała szereg umów dotyczących pożyczek. Z uwagi na ich wielość nie była w stanie przypomnieć sobie okoliczności dotyczących zawarcia tej konkretnej umowy. Jednakże nie wykluczyła aby zawierała umowę z pierwotnym wierzycielem w niniejszej sprawie. Wskazała, że sama przychodziła do punktu, w którym zawierała umowy. Podkreśliła, że wpadła w spiralę, a uzyskane środki przeznaczała na spłatę innych pożyczek. Do pozwu załączono umowę pożyczki, w której widnieją dane pozwanej oraz jej podpis. W tych okolicznościach, zdaniem Sądu, strona powodowa wykazała, że doszło do zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki.

Te same okoliczności świadczą o bezzasadności zarzutu dotyczącego niewykazania wykonania umowy przez pożyczkodawcę. Pozwana podczas rozprawy przyznała, że uzyskiwane środki przeznaczała na spłatę innych zobowiązań. W tym kontekście dodatkowo zauważyć należy, iż zgodnie z twierdzeniami strony powodowej, którym pozwana nie zaprzeczyła, zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki zostało w części spłacone. To potwierdza, że pozwana zawierała przedmiotową umowę, a pożyczka została jej wypłacona – trudno bowiem znaleźć inne uzasadnienie dla dokonywania przez pozwaną spłaty.

Przedłożone podczas rozprawy oświadczenie dotyczące uchylenia się przez pozwaną od skutków prawnych oświadczenia zawierającego wady także nie miało wpływ na ocenę zasadności żądania – w kwestionowanym w sprzeciwie zakresie. Zgodnie z art. 88 § 1 k.c., uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. W treści tego pisma nie wskazano jednak żadnej okoliczności, która miałaby uzasadniać przekonanie, że pozwana zawierała umowę pod wpływem błędu lub groźby, lecz wskazano jedynie na art. 82 k.c. jako podstawę oświadczenia. Nadto, nie podjęto nawet próby wykazania, że został zachowany termin na złożenie tego rodzaju oświadczenia, o jakim mowa w art. 88 § 2 k.c. Skoro tak, to trudno uznać, aby istniały podstawy do skutecznego uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli.

Dodatkowo trzeba zauważyć, że zgodnie z oświadczeniem pełnomocnika pozwanej, odpis pisma wraz z przedmiotowym oświadczeniem został nadany do pełnomocnika strony powodowej. Tymczasem z treści pełnomocnictwa procesowego jakie udzieliła strona powodowa nie wynika, aby pełnomocnik był umocowany do odbierania oświadczeń materialnoprawnych. Tego rodzaju oświadczenie pozwana winna kierować bezpośrednio wobec powodów.

W analizowanym piśmie pozwana podnosi, iż z racji wieku cierpi na demencję starczą. Wskazała na art. 82 k.c., zgodnie z którym nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych. W okolicznościach niniejszej sprawy pozwana nie wykazała, aby w chwili zawierania umowy znajdowała się w stanie niepoczytalności. Jej twierdzenia o demencji są gołosłowne, albowiem na tę okoliczność nie przedłożono żadnego dowodu ani nie sformułowano wniosków dowodowych. Nie ma więc podstaw aby stwierdzić, że oświadczenie woli pozwanej dotyczące umowy pożyczki było z tego powodu dotknięte sankcją nieważności.

Nie okazały się trafne zarzuty pozwanej dotyczące jej zdolności do zawarcia umowy z uwagi na wadę wzroku. Trzeba zauważyć, że pozwana ma pełną zdolność do czynności prawnych, a wiec może zawierać umowy, m.in. dotyczące pożyczek. Upośledzenie narządu wzroku nie oznacza, iż osoba składająca oświadczenie woli znajduje się w stanie o jakim mowa w art. 82 k.c., a skutkującym nieważnością złożonego przez nią oświadczenia. Jak wynika z zeznań pozwanej, miała ona wolę zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki - celem było osiągnięcie dodatkowych środków na spłatę innych zobowiązań. Pod umową złożyła swój podpis. Trzeba jednak zauważyć, że pod oświadczeniem o uchyleniu się od skutków również złożyła swój podpis. Jej podpis widnieje także pod oświadczeniem o wyrażeniu zgody na wstąpienie do postępowania Powiatowego Rzecznika Konsumentów. Oznacza to, że w życiu codziennym posługuje się pismem oraz stosuje podpis. Nie przekonuje więc argumentacja pełnomocnika pozwanej co do tego, że pozwana nie mogła wyrazić oświadczenia woli poprzez podpisanie umowy. Nie wykazano w toku postępowania aby pozwanej nie przedstawiono realnych warunków umowy, którą zawarto.

Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut dotyczący niewykazania legitymacji czynnej przez stronę powodową. W tym zakresie należy zauważyć, że przedłożono umowy świadczące o istnieniu ciągu cesji i wykazujące, że to powodom przysługuje wierzytelność wobec pozwanej. Pierwotny wierzyciel - (...) Sp. z o.o. zawarła z A. Z., A. G., G. C. (2) wspólnikami spółki cywilnej (...) z siedzibą w T. umowę przelewu wierzytelności. Następnie wskazani wspólnicy spółki cywilnej zawarli umowę przelewu z M. S.. W dalszej kolejności M. S. zawarł z A. Z., A. G., G. C. (1) prowadzącym działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą (...), A. G., (...) Spółka Cywilna. W każdej z tych umów jednoznacznie wskazano, że jej przedmiotem jest wierzytelność wobec pozwanej z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki. Kwestia następstwa prawnego została więc przez powoda udowodniona.

Za zasadny należało uznać zarzut abuzywności postanowień umownych przewidujących prowizję, lecz nie doprowadziło to do zmiany rozstrzygnięcia zawartego w wyroku zaocznym. Kwestia ta została już omówiona w uzasadnieniu sporządzonym do wyroku zaocznego z dnia 12 maja 2023 r. (k. 70-74). Nie dokonując więc zbędnego powielenia rozważań i argumentacji tam przedstawionej można skonstatować, iż pełnomocnik pozwanej trafnie wskazuje na abuzywność postanowień umowy dotyczących zapłaty prowizji. Tę kwestię Sąd jednak miał już na uwadze orzekając w wyroku zaocznym, co przełożyło się na rozstrzygnięcie o częściowym oddaleniu powództwa.

Trzeba zauważy, że w ocenie Sądu po wyeliminowaniu postanowień przewidujących zapłatę prowizji (wobec ich abuzywnego charakteru) oraz wobec niewykazania zasadności domagania się należności ubocznych w postaci odsetek (zarówno kapitałowych jak i za opóźnienie), jak również kosztów doręczenia komorniczego poniesionych w innym postępowaniu przed innym Sądem, strona powodowa mogła domagać się zwrotu kapitału pożyczki. Ponieważ pozwana dotychczas uiściła 4.859,64 zł, to do zwrotu została kwota kapitału w wysokości 140,36 zł. Argumentacja podnoszona w sprzeciwie nie zmieniła tej oceny. Wobec tego wyrok zaoczny w zaskarżonym zakresie należało utrzymać w mocy.

Zgodnie z art. 320 k.p.c., w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Zdaniem Sądu nie było podstaw do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty na podstawie art. 320 k.p.c. jest celowe wyłącznie wtedy, gdy istnieją podstawy do uznania, że dłużnik będzie w stanie spełnić swoje zmodyfikowane w ten sposób zobowiązanie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2022 r., VI ACa 85/22, LEX nr 3425649). Pozwana, wobec istnienia innych zobowiązań, nie była w stanie wskazać kwoty, w jakiej byłaby zdolna spłacać zasądzone świadczenie. W sytuacji, w której pozwanej brakuje środków do życia, brak jest okoliczności uzasadniających przekonanie, że rozłożenie na raty będzie celowe a spłaty na rzecz wierzyciela realizowane. Nadto, przeciwko rozłożeniu świadczenia na raty przemawia interes wierzyciela. Zasądzona kwota stanowi niewielką część żądania zgłoszonego w pozwie. Rozłożenie jej na kilka rat po kilkadziesiąt złotych może spowodować, że uzyskane świadczenie straci dla powoda ekonomiczny sens.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie II wyroku.