Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Tczewie

UZASADNIENIE

Powodowie wnieśli o zasądzenie solidarnie od pozwanych J. A., Z. A., W. A., H. B. (2) i T. Z. kwoty 4118,14 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Domagali się także zasądzenia solidarnie od pozwanych na swoją rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu podnieśli, iż w dniu 12 grudnia 2016 r. pożyczkobiorca zawarł umowę pożyczki z (...) Finanse sp. z o.o., zaś wierzytelność wynikająca z przedmiotowej umowy została przeniesiona na powodów. Dodali, iż pożyczkobiorca dokonał 11 częściowych wpłat w łącznej kwocie 2698,34 zł. Pożyczkobiorca zmarł nie spłacając całości zobowiązania. Pozwani są spadkobiercami pożyczkobiorcy.

Postanowieniem z 31 marca 2022 r. Sąd, na podstawie art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., odrzucił pozew odnośnie do pozwanych J. A., Z. A., W. A..

W odpowiedzi na pozew pozwana H. B. (1) wniosła o oddalenie powództwa. Wskazała, iż nie utrzymywała kontaktu ze zmarłym bratem H. A. (1), nie ma żadnej wiedzy co do zawarcia przez niego umowy pożyczki. Dodała, iż jest 82-letnią schorowaną rencistką, utrzymującą się wyłącznie z renty. Świadczenie to pozwala jej jedynie na skromne utrzymanie i zakup leków.

Pozwana T. Z. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu podniosła, iż ona również nie utrzymywała żadnego kontaktu ze zmarłym bratem. Zaznaczyła, że niezrozumiałe są dla niej podpisy brata pod umową, w szczególności ich autentyczność, albowiem każdy z nich jest inny. Wskazała, że jest schorowaną emerytką i utrzymuje się ze świadczenia w wysokości 1200 zł.

S ąd ustalił następując stan faktyczny:

W dniu 12 grudnia 2016 r. H. A. (1) zawarł z (...) Finanse sp. z o.o. w T. umowę pożyczki na okres od 12 grudnia 2016 r. do 30 grudnia 2018 r. Na jej podstawie udostępniono pożyczkobiorcy kapitał w kwocie 3000 zł. Całkowity koszt pożyczki wyniósł 2837,85 zł i obejmował prowizję w wysokości 2500 zł oraz odsetki kapitałowe w kwocie 587,85 zł. Całkowita kwota do zapłaty miała wynieść 5837,85 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 24 ratach do 30-tego dnia każdego kolejnego miesiąca, przy czym pierwsza rata płatna w dniu 30 stycznia 2017 r. w kwocie 265,87 zł, zaś kolejne raty w kwotach po 242,26 zł.

Pożyczkobiorca dokonał 11 częściowych wpłat w łącznej kwocie 2698,34 zł, które zostały zarachowane w następujący sposób: kwota 9,39 zł na poczet odsetek za opóźnienie, kwota 411,05 zł na poczet odsetek kapitałowych oraz kwota 2277,90 zł na poczet kapitału pożyczki.

Dowód: okoliczności niesporne, ponadto umowa pożyczki – k. 10-11v, harmonogram spłat – k. 12

Na podstawie umów przelewu z 13 grudnia 2016 r., 20 grudnia 2016 r. oraz 25 lipca 2018 r. wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki z 12 grudnia 2016 r. przeszła na powodów.

Dowód: umowa przelewu z 13.12.2016 r. – k. 13, umowa przelewu z 20 grudnia 2016 r. – k. 21-21v, umowa przelewu z 25 lipca 2018 r. – k. 23-23v

Pożyczkobiorca H. A. (1) zmarł w dniu 15 stycznia 2018 r. Był kawalerem, nie miał dzieci, jego rodzice zmarli przed nim. Pożyczkobiorca miał pięcioro rodzeństwa: J. A., Z. A., W. A., H. B. (1) i T. Z.. Z. A. zmarł 21 sierpnia 2016 r., J. A. zmarł 2 grudnia 2017 r., zaś W. A. zmarł 4 września 2020 r. Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po H. A. umorzone zostało postanowieniem Sądu Rejonowego w Tczewie z dnia 30 kwietnia 2021 r., sygn. akt I Ns 704/18. Nie został sporządzony (...). Nie dokonano działu spadku po H. A. (1).

Dowód: okoliczności niesporne, ponadto odpis skrócony aktu zgonu H. A. – k. 19 z akt sprawy I Ns 704/18; odpisy skrócone asc – k. 43-45; zeznania pozwanej T. Z. – k. 81-81v; zeznania pozwanej H. B. (2) – k. 81v

Siostry nie utrzymywały żadnego kontaktu z H. A. (1), nie miały wiedzy o zaciągniętej przez niego pożyczce. Powód nie występował do pozwanych z żądaniem zapłaty. Pozwane pierwsze pisma, z których wynikało, iż ponoszą odpowiedzialność za długi brata otrzymały dopiero wraz z odpisem pozwu.

T. Z. ma 76 lat, gospodarstwo domowe prowadzi wspólnie z mężem. Utrzymują się ze świadczeń emerytalnych w łącznej kwocie 3600 zł. Pozwana ponosi średnio miesięcznie stałe wydatki w kwocie około 1500 zł (w tym opłaty za mieszkanie – 700 zł, światło – 120 zł, gaz – 100 zł, leki – 400 zł, telewizor – 52 zł, telefon – 20 zł). Pozostałe środki przeznaczane są na wyżywienie, ubiór.

Pozwana H. B. (1) ma 82 lata, sama prowadzi gospodarstwo domowe. Utrzymuje się wyłącznie z renty rodzinnej w wysokości 1440 zł. Ponosi średnio miesięcznie stałe wydatki w kwocie około 110 zł (w tym czynsz – 550 zł, światło – 120 zł, gaz – 40 zł, leki – 400 zł). Korzysta również z pomocy córek, albowiem pozostała część świadczenia rentowego na pozwala jej na samodzielne utrzymanie się.

Dowód: zeznania pozwanej T. Z. – k. 81-81v; zeznania pozwanej H. B. (2) – k. 81v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych do akt niniejszej sprawy, jak również znajdujących się w aktach I Ns 704/18 tut. Sądu. Sąd pominął jedynie stanowiące załącznik do pozwu dokumenty datowane na 18 marca 2020 r. i stanowiące wezwania do zapłaty (k. 25-34), albowiem powodowie nie dołączyli do akt sprawy ani potwierdzenia odbioru tych pism przez spadkobierców pożyczkobiorcy, ani nawet dowodu, z którego wynikałby fakt ich nadania w urzędzie pocztowym. Tymczasem obie pozwane zeznały, iż przed otrzymaniem pism z sądu nie były przez powodów wzywane do zapłaty. Pozostałe dokumenty nie były kwestionowane przez strony ani nie wzbudziły wątpliwości Sądu.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się ponadto na zeznaniach pozwanych, albowiem były stanowcze oraz korelowały wzajemnie ze sobą. Strona powodowa nie zaoferowała żadnego materiału dowodowego, który wiarygodność depozycji pozwanych byłby w stanie podważyć.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Art. 720 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Na gruncie niniejszego postępowania ustalono, iż w dniu 12 grudnia 2016 r. H. A. (1) zawarł z (...) Finanse sp. z o.o. w T.. Na podstawie umów przelewu z 13 grudnia 2016 r., 20 grudnia 2016 r. oraz 25 lipca 2018 r. wierzytelność wynikająca z w/w umowy przeszła na powodów. Całkowita kwota do zapłaty miała wynieść 5837,85 zł, w tym kapitał 300 zł, prowizja 2500 zł, odsetki kapitałowe 587,85 zł. Pożyczkobiorca dokonał 11 częściowych wpłat w łącznej kwocie 2698,34 zł.

Analiza postanowień powyższej umowy pożyczki, w ocenie Sądu, wskazuje, iż – w zakresie pozaodsetkowaych kosztów pożyczki – zawierała ona postanowienia abuzywne.

Przypomnieć w tym miejscu należy, iż w wyroku z 26 marca 2020 r. wydanym w sprawie sygn. C-779/18 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyjaśnił, że reżim prawny dyrektywy dotyczy co do zasady wszystkich warunków umownych zastrzeganych we wszelkich umowach zawieranych pomiędzy sprzedawcą lub dostawcą a konsumentem. Art. 36a ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim sam w sobie nie określa praw i obowiązków stron umowy, lecz poprzestaje na ograniczeniu ich swobody ustalenia pozaodsetkowych kosztów kredytu powyżej pewnego poziomu i w żaden sposób nie stoi na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy sprawdził, czy takie ustalenie ma ewentualnie nieuczciwy charakter poniżej określonego prawnie pułapu. W konsekwencji Trybunał orzekł, że art. 1 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że z zakresu stosowania tej dyrektywy nie jest wyłączony warunek umowny, w którym ustala się całkowite pozaodsetkowe koszty kredytu z poszanowaniem maksymalnego pułapu przewidzianego w przepisie krajowym, niekoniecznie biorąc przy tym pod uwagę rzeczywiście ponoszone koszty. Poglądy te Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podtrzymał w całości wyroku z dnia 3 września 2020 r. w połączonych sprawach C-84/19, C-222/19 i C 252/19.

Na kanwie wyżej przywołanych orzeczeń Sąd Najwyższy podjął w dniu 26 października 2021 r. (sygn. III CZP 42/20) uchwałę, w której wskazał, iż okoliczność, że pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie przekraczają wysokości określonej w art. 36a ust. 1 i 2 u.k.k., nie wyłącza dopuszczalności i obowiązku oceny przez sąd (z urzędu), czy postanowienia określające te koszty są niedozwolone w świetle art. 3851 § 1 k.c. Jest oczywiste zdaniem Sądu Najwyższego, że przepisy art. 36a u.k.k. nie określają pozytywnie, w sposób bezwzględnie wiążący, liczby, charakteru i konkretnej wysokości kosztów składających się na pozaodsetkowe koszty kredytu, a jedynie wytyczają ramy, w których postanowienia umowy kredytu konsumenckiego, określające te koszty, muszą się mieścić. Korzystając ze swobody kontraktowej, którą zapewniają te ramy, strony (w praktyce przedsiębiorca) nie mogą pomijać dodatkowych, ustawowych ograniczeń swobody kontraktowej, wynikających z art. 3851 i n. k.c. Stosowne postanowienia nie mogą kształtować ponoszonych przez kredytobiorcę-konsumenta pozaodsetkowych kosztów kredytu w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę podziela wyżej wyrażone poglądy i uznaje za własne.

Art. 3851 § 1 k.c. przewiduje, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Paragraf 2 tego artykułu dopowiada, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Z kolei w § 3 zaznaczono, iż ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że klauzulą niedozwoloną jest postanowienie umowne, które spełnia łącznie wszystkie przesłanki określone w art. 3851 k.c., czyli: po pierwsze umowa została zawarta z konsumentem; po drugie postanowienie umowne nie zostało z nim uzgodnione indywidualnie; po trzecie postanowienie to kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, naruszając jego interesy; po czwarte jednoznacznie sformułowane postanowienie nie dotyczy głównych świadczeń stron.

Jeżeli chodzi o pierwszą przesłankę, to należy odwołać się do art. 221 k.c., który stanowi, że za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Umowa zawarta między podmiotami określonymi w tym przepisie będzie zatem umową zawartą z konsumentem.

Kwestia indywidualnego uzgodnienia postanowienia umownego z konsumentem została dość jednoznacznie uregulowana w art. 3851 § 2 k.c. Ustawodawca wskazał, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu, w szczególności te przejęte z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Sąd podziela wyrażony w doktrynie prawniczej pogląd i stoi na stanowisku, że za uzgodnione indywidualnie należy uważać takie postanowienia umowne, które były uzgadniane w trakcie negocjacji stron, albo zostały przyjęte przez przedsiębiorcę wskutek propozycji konsumenta (tak słusznie C. Żuławska, komentarz do art. 385(1) Kodeksu cywilnego [w:] G. Bieniek (red.), Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. T. 1-2, Lexis Nexis 2011). Za brak uzgodnienia indywidualnego należy natomiast uznać sytuację, gdy doszło za zgodą konsumenta do inkorporowania wzorca, albo niektórych jego postanowień, do treści umowy (W. Popiołek, komentarz do art. 358[1] Kodeksu cywilnego [w:] K. Pietrzkowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. T. 1, Warszawa 2015), a także sytuację, w której konsument wybrał jedną spośród kilku opcji zaproponowanych przez przedsiębiorcę. Przeciwna kwalifikacja prowadziłaby bowiem do akceptacji sytuacji, gdy drogą takich alternatyw przedsiębiorca praktycznie pozbawiałby konsumenta jakiejkolwiek ochrony (A. Olejniczak, Komentarz do art. 385(1) Kodeksu cywilnego [w:] A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, Lex 2014). Należy również zaznaczyć, że zgodnie z art. 3851 § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Z reguły będzie nim przedsiębiorca.

Przechodząc do trzeciej przesłanki należy stwierdzić, że dobre obyczaje są w zasadzie równoważnikiem pojęciowym zasad współżycia społecznego, albowiem zgodnie z utrwalonymi poglądami doktryny prawniczej do zasad tych zalicza się pozaprawne reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie normami (C. Żuławska, op. cit.). Co się tyczy zaś rażącego naruszenia interesów konsumenta, to pod pojęciem tym należy rozumieć nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków w określonym stosunku obligacyjnym, dokonaną na niekorzyść konsumenta (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/04). Przy czym interesy konsumenta należy rozumieć szeroko, a nie tylko jako interes ekonomiczny. W grę wchodzą tu także takie aspekty jak zdrowie konsumenta, tracony przez niego czas, dezorganizacja jego życia, czy doznawane przez niego przykrości (C. Żuławska, op. cit.).

Ostatnią przesłanką dla uznania postanowienia umownego za niedozwolone stanowi warunek, aby owo postanowienie, jako jednoznacznie sformułowane, nie dotyczyło świadczenia głównego stron. Istotą omawianej instytucji prawnej jest bowiem to, aby z zawartego stosunku obligacyjnego bezskutecznym stało się jedynie postanowienie niedozwolone, natomiast umowa jako taka była wiążąca w pozostałym zakresie. Sytuacja taka byłaby zaś niemożliwa w przypadku, gdyby sankcją nieważności zostało objęte świadczenie główne stron. Wtedy nieważny stawałby się cały stosunek prawny. Przez główne świadczenia stron należy rozumieć przede wszystkim te, które są objęte postanowieniami przedmiotowo istotnymi danej umowy. W praktyce oznaczać to będzie najczęściej postanowienia określające cenę albo wynagrodzenie, na co przepis wprost wskazuje, oraz określające świadczenie wzajemne przedsiębiorcy (towar, usługę). Poza przywołanymi świadczeniami głównymi pozostają tzw. świadczenia uboczne. Sąd podziela panujące w doktrynie przekonanie, że do świadczeń ubocznych należy zaliczyć m.in. postanowienia dotyczące odsetek za opóźnienie, opłat, prowizji, kosztów, czy też miejsca i czasu wykonania zobowiązania (T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz, WKP 2018, uwagi do art. 48; W. Popiołek, op. cit.; A. Olejniczak, op. cit.). Należy mieć na względzie, że w typowej umowie pożyczki zastrzeżenie prowizji od udzielanego świadczenia ma jedynie charakter fakultatywny, a kodeksowa regulacja umowy pożyczki w ogóle o takim świadczeniu nie wspomina.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, że odgórne zastrzeżenie przez poprzednika prawnego powodów w umowie pożyczki opłaty przygotowawczej w kwocie 2.500 zł – przy kapitale pożyczki na 3000 zł – stanowi niedozwolone postanowienie umowne, które nie wiązało H. A. (1), albowiem rażąco naruszało jego prawa. Już z samych zasad doświadczenia życiowego wiadomo, iż koszt pożyczkodawcy związany z przygotowaniem formularza umowy i dokonaniem czynności prawnej w postaci zawarcia umowy – nawet przy zaangażowaniu do tej czynności wykwalifikowanego pracownika – nie może odpowiadać takiej kwocie.

Odnosząc się do dyspozycji art. 3851 § 1 k.c. należy uznać, że bezsprzecznym jest, iż przedmiotowa umowa została zawarta między przedsiębiorcą a konsumentem. W ocenie sądu pewnym jest również to, że konsument nie miał rzeczywistego wpływu na treść postanowień umownych odnoszących się do wysokości kosztów windykacyjnych. Sporządzona przez poprzednika prawnego powodów umowa pożyczki nosi cechy umowy adhezyjnej. Forma umowy dowodzi, iż cała jej treść została wprost przeniesiona ze wzorca umownego, a konsument nie miał żadnej realnej możliwości jej modyfikacji. Mógł albo zaakceptować przedstawione mu warunki i przystąpić do umowy, lub zrezygnować z jej zawarcia. Należy również wskazać, że powodowie nie przedstawili jakichkolwiek dowodów na obalenie domniemania wynikającego z art. 3851 § 4 k.c., a zatem nie wykazali, aby to postanowienie umowne w zakresie prowizji zostało uzgodnione indywidualnie z pożyczkobiorcą.

Sąd uznał, że zastrzeżenie w umowie prowizji w wysokości rażąco wygórowanej, bez wykazania, że opłata ta znajduje pokrycie w rzeczywiście poniesionych przez pożyczkodawcę i uzasadnionych kosztach, jest ewidentnie sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, jak też zasady współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 25 czerwca 2018 r., sygn. III Ca 552/18). W płaszczyźnie stosunków kontraktowych zasady współżycia społecznego wyrażają się istnieniem powszechnie akceptowanych reguł przyzwoitego zachowania się wobec kontrahenta. Szczególne znaczenie mają reguły uczciwości i rzetelności tzw. „kupieckiej”, których należy wymagać od przedsiębiorcy - profesjonalisty na rynku, a mianowicie przestrzegania dobrych obyczajów, zasad uczciwego obrotu, rzetelnego postępowania czy lojalności i zaufania. Zatem każda ze stron umowy pożyczki, a więc także udzielający pożyczki, powinien powstrzymać się od wszelkich zachowań, które świadczą o braku respektu dla interesów partnera lub wywołują uszczerbek w tych interesach. Jeżeli zatem ustalone odgórnie przez pożyczkodawcę opłaty za obsługę pożyczki nie odpowiadają koniecznemu nadkładowi pracy i poniesionym przez pożyczkodawcę kosztom, to zasadnym jest miarkowanie takich opłat do poziomu, który nie będzie rodzić podejrzeń co do celu przewidzianych w umowie opłat i nie będzie stwarzał dla pożyczkodawcy pola do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2010 r., sygn. IV CSK 555/09).

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe okoliczności Sąd uznał, iż zapisy umowne przedmiotowej pożyczki dotyczące prowizji nie wiązały pożyczkobiorcy.

W realiach przedmiotowej sprawy nie ulega wątpliwości, iż pożyczkobiorca dokonał częściowej spłaty pożyczki w łącznej kwocie 2698,34 zł. Wpłaty zostały zaliczone w następujący sposób: kwota 9,39 zł na poczet odsetek za opóźnienie, kwota 411,05 zł na poczet odsetek kapitałowych oraz kwota 2277,90 zł na poczet kapitału pożyczki. Skoro jednak umowa zawierała postanowienia abuzywne, to Sąd stanął na stanowisku, iż cała wpłata winna zostać zaliczona na poczet kapitału pożyczki (kwoty 3000 zł), albowiem powodowie nie przedstawili sposobu wyliczenia odsetek w kwotach 9,39 zł i 411,05 zł i nie wiadomo, czy odsetki były naliczane również od kwoty prowizji. Również wysokość odsetek kapitałowych została wyliczona w umowie w sposób wadliwy, albowiem i one liczone były od kwoty prowizji, a jak wyżej wskazano pożyczkobiorca nie był w ogóle zobowiązany do zwracania poprzednikowi prawnemu powodów tej należności. Sąd stanął na stanowisku, iż powodowie wykazali zasadność dochodzonego roszczenia jedynie co do kwoty 301,66 zł (3000 zł – 2698,34 zł). W świetle okoliczności niniejszej sprawy Sąd uznał, iż dochodzenie tej kwoty od spadkobierczyń pożyczkobiorcy stanowi nadużycie prawa podmiotowego.

Zgodnie z art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Powołany przepis ma charakter wyjątkowy i powinien być stosowany ze szczególną ostrożnością (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1997 r., II CKN 118/97, OSP 1998 rok, Nr 1, poz. 3). Zasady współżycia społecznego to odrębne od norm prawnych reguły postępowania wiążące się ściśle z normami moralnymi oraz normami obyczajowymi. Należą niewątpliwie do nich również dobre obyczaje obowiązujące w obrocie prawnym. W art. 5 k.c. następuje w istocie odesłanie do zasad słuszności, dobrej wiary w znaczeniu obiektywnym czy też zasad uczciwości obowiązujących w stosunkach cywilnoprawnych. W szczególności, u podstaw zakazu nadużycia prawa podmiotowego (zakazu postępowania niezgodnego z zasadami współżycia społecznego) leży zasada, według której nie wolno postępować w sposób sprzeczny z wywołanym przez siebie zaufaniem i dotychczasowym postępowaniem. Nadużycie prawa sąd uwzględnia z urzędu, bez względu czy strona podniosła stosowny zarzut, jest to bowiem kwestia prawa materialnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2013 r., IV CSK 660/12, LEX nr 1365725). Nie jest przy tym potrzebne, aby Sąd stosując art. 5 k.c. każdorazowo sformułował konkretną zasadę współżycia, która miała zostać naruszona (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 r., I CSK 522/08, LEX nr 518132).

Sąd zważył, iż pozwane w ogóle nie utrzymywały kontaktu z pożyczkodawcą i nie miały żadnej wiedzy o zawartej przez niego z poprzednikiem prawnym powodów umowie pożyczki. Powodowie pomimo śmierci pożyczkodawcy już w styczniu 2018 r., nie wzywali jego spadkobierców do spłaty długu. Uczynili to wnosząc dopiero pozew w grudniu 2021 r. Obie pozwane są osobami schorowanymi i w podległym wieku (76 i 82 lata). Sytuacja materialna pozwanej H. B. (1) jest bardzo trudna. Utrzymuje się wyłącznie ze świadczenie rentowego w kwocie 1440 zł, zaś jej stałe co miesięczne wydatki wynoszą ponad 1100 zł. Pozwana musi korzystać z pomocy córek, aby zapewnić sobie środki na wyżywienie. Także sytuacja materialna drugiej pozwanej jest ciężka. Gospodarstwo domowe prowadzi wspólnie z mężem. Utrzymują się ze świadczeń emerytalnych w łącznej kwocie 3600 zł. Pozwana ponosi średnio miesięcznie stałe własne wydatki w kwocie około 1500 zł. Mając na uwadze utrzymującą się w naszym kraju bardzo wysoką inflację, nie sposób uznać, aby pozostałe środki, które pozostają T. Z. i jej mężowi (a które przeznaczane są na wyżywienie i ubiór) umożliwiały godne życie. Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności, w tym w szczególności postawę samych powodów, Sąd uznał, iż brak jest podstaw do zasądzania od pozwanych pozostałej części niespłaconego długu (301,66 zł) wynikającego z umowy pożyczki.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 720 k.c. a contario w zw. z art. 5 k.c., orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

T.,(...)